Deel 4: de shunt

Om de dialyse goed uit te voeren, moet er genoeg bloed naar de dialysemachine toe. Een shunt helpt hierbij. Een shunt is een toegang tot uw bloed. Deze toegang zit niet vanzelf in uw lichaam; hier is een operatie voor nodig. Dat noemen we het aanleggen van de shunt. De operatie duurt ongeveer een half uur.

Lees meer over de shunt in de folder Een shunt.

Hoe zorgt u goed voor een shunt?

De shunt wordt meestal aangelegd voordat u begint met dialyseren. Zes weken na het plaatsen van de shunt, beoordeelt de vaattoegangverpleegkundige op de dialyse-afdeling of de shunt gebruikt kan worden. In de tussentijd, en ook als u bent begonnen met dialyseren, is het belangrijk dat u goed voor uw shunt zorgt.

Deze tips helpen om goed voor uw shunt te zorgen:

Ga niet op de arm liggen waar uw shunt zit.
Krab niet aan korstjes.
Draag geen strakke kleding, armbanden of horloge aan de arm waar uw shunt zit.
Draag geen zware tassen of andere zware dingen met de arm waar uw shunt zit.
Gebruik de arm waar uw shunt zit niet voor het meten van uw bloeddruk.
Gebruik de arm waar uw shunt zit niet voor bloedafname of een infuus.

Aanprikken

Voor elke dialysebehandeling wordt uw shunt met twee naalden aangeprikt. Na de behandeling worden deze naalden weer weggehaald en moeten de prikgaatjes worden afgedrukt.

Hygiëne en schoon werken

Bij het prikken van de dialysenaalden kunnen bacteriën in uw lichaam komen. Daarom is hygiëne heel belangrijk. Uw handen, nagels en kleding moeten schoon zijn, zodat we tijdens het aanprikken zo schoon mogelijk kunnen werken. Hoe schoner we werken, hoe beter we kunnen voorkomen dat bacteriën via de prikgaatjes de bloedbaan binnendringen.

We gebruiken steriele materialen om te prikken en aan te sluiten. Deze worden vanaf de fabriek geleverd. De kunstnier en de lijnen zijn steriel. Ook de naalden, het aansluitsetje, de gaasjes die tijdens de dialyse op de prikplaats worden gelegd en de verbandmaterialen waar u na de dialyse mee afdrukt zijn steriel.

De verpleegkundige die u helpt, draagt handschoenen.

Soorten naalden

We gebruiken verschillende soorten naalden bij de dialyse. We kiezen welke naald het beste bij uw shunt past. Dit kan een stalen naald zijn of een flexibele naald (siliconen).

1. Stalen naald

Een stalen naald bestaat uit een stalen prikgedeelte met daaraan vast een siliconen verlengstuk met een klemmetje.

Nadeel:

De arm is niet zo flexibel. Als u beweegt, kan het namelijk gebeuren dat de stalen naald door het bloedvat prikt.

2. Siliconen naald

Een siliconen naald bestaat uit twee delen: een siliconenhuls en een stalen binnennaald. Na de punctie wordt de stalen naald verwijderd. De siliconenhuls blijft achter in het bloedvat.

Voordelen:

De siliconenhuls is flexibel. Daardoor is de kans kleiner dat de naald door het vat prikt als u beweegt.
Geschikt voor diepliggende shunts omdat de naald wat langer is.

De stuwband

Voordat we prikken, doen we een speciale band om uw arm. Dit heet de stuwband. Hierdoor wordt uw shunt dikker. Dat maakt het makkelijker om uw shunt te vinden en zo kunnen we de naald goed prikken.

Afdrukken van uw shunt

Na de dialyse drukken we de prikgaten met de hand dicht. U kunt dit zelf doen. De verpleegkundige zegt wat u moet doen. Het is belangrijk om hier genoeg tijd voor te nemen. Het afdrukken duurt ongeveer 10 minuten. Het kan ook korter duren, maar nooit minder dan 5 minuten.

Als u korter drukt, kan uw bloed lekken onder uw huid. Hierdoor ontstaat een blauwe en dikke arm, een bloeduitstorting.

We drukken de prikgaatjes voorzichtig dicht met steriel gaas. Vooral bij een nieuwe shunt is het heel belangrijk dat dit goed gebeurt, om onnodige problemen te voorkomen.

U mag uw shunt niet helemaal dichtdrukken. Er moet bloed door blijven stromen, anders is er meer kans op stolling van de shunt. Dit kunt u controleren door de shunt te voelen boven de prikplaatsen.

Na het afdrukken, verbinden we de arm met verband of een pleister. Het is verstandig om deze pas de volgende dag weg te halen.

Wat als er iets misgaat met uw shunt?

Er kan iets misgaan met uw shunt. U kunt een bloeding of stolling krijgen. We leggen uit wat u dan moet doen.

Ontsteking

Bij iedere dialyse prikken we in uw shunt. Dit maakt een klein wondje in uw arm. Dit wondje kan ontsteken.

Heeft u:

pijn bij uw shunt?
een rode huid bij uw shunt?
een dikkere huid bij uw shunt?
een warmere huid bij uw shunt?
een geel puntje op de oude prikplek?
koorts?

Dan kan het zijn dat u een ontsteking heeft aan uw shunt.

Zeg dit zo snel mogelijk tegen een verpleegkundige van de dialyseafdeling. U hoeft niet ’s nachts te bellen. Bel de volgende ochtend. Wacht niet tot uw volgende dialyse.

Bloeding

Het kan gebeuren dat het prikgat weer gaat nabloeden (bijvoorbeeld als u een korstje lostrekt). Zorg er daarom voor dat u altijd schoon en steriel verbandmateriaal in huis heeft, zodat u als het nodig is zelf kunt afdrukken en verbinden. De dialyseafdeling kan u dit verbandmateriaal geven. Heeft u die niet in de buurt? Dan kunt u ook een schone doek gebruiken.

Leg geen drukverband aan. Dat belemmert de doorstroming in de shunt, waardoor de shunt kan stollen.

Vertel bij de volgende dialyse aan uw verpleegkundige dat u een bloeding heeft gehad.

Stolling

Voel 1 keer per dag met uw hand of de trillingen in uw shunt normaal aanvoelen. Voelt het anders? Bel dan altijd met de dialyse-afdeling. U hoeft niet ’s nachts te bellen. Bel de volgende ochtend. Wacht niet tot uw volgende dialyse.

Tips

Neem de tijd om de prikgaatjes af te drukken. Wordt u opgehaald door een taxi? Laat deze wat later komen, zodat u zich niet hoeft te haasten.
De prikgaatjes kunnen opengaan als u snel na uw behandeling bijvoorbeeld een zware tas tilt, of hard duwt aan uw rollator. Geef uw arm een tijdje rust, zodat de prikgaatjes goed dicht kunnen gaan.
Zorg dat u thuis gaasjes heeft voor als de prikgaatjes toch opengaan.
De volgende dag kunt u de pleisters (of het verband) op de prikgaatjes eraf halen.

Lees meer over leefregels met een shunt in de folder Een shunt.