Slikproblemen

Deze informatie is bedoeld voor patiënten met slikproblemen en hun naasten. Hier krijgt u uitleg over de oorzaak van slikproblemen, de risico's van verslikken en wat een logopedist en diëtist hieraan kunnen doen. Verder wordt beschreven wat u zelf kunt doen om zo veilig mogelijk te eten en te drinken.

Slikken 

Slikken is een complex proces. Er zijn veel spieren bij betrokken (onder andere van lippen, tong, wangen en keel). Een gezond persoon kan slikken zonder er bij na te denken. Buiten de maaltijden om slikken we automatisch speeksel door, ongeveer één keer per minuut.

Het slikken verloopt als volgt: 

1. U kauwt uw eten en verzamelt het eten op uw tong;
2. Uw tong vervoert het eten of drinken naar uw keel;
3. U slikt het eten of drinken door, waarna dit in de slokdarm terecht komt.

Wat is verslikken? 

Als u zich verslikt, komt eten, drinken of speeksel in uw luchtpijp terecht in plaats van in de slokdarm. In de meeste gevallen krijgt iemand die zich verslikt een hoestbui. Hoesten zorgt ervoor dat wat er in de luchtpijp is gekomen, er weer uitgaat.

Risico’s van verslikken 

Als u moeite heeft met hoesten, kan er voedsel in uw longen terechtkomen. U kunt zich verslikken zonder het op te merken. Hierdoor kan een longontsteking ontstaan, waardoor u benauwd wordt, koorts krijgt en er ademhalingsproblemen ontstaan.

Oorzaken van slikproblemen 

Slikproblemen kunnen ontstaan door: 

Ouderdom 

De spieren worden zwakker, waardoor het eten minder goed wordt gekauwd en het doorslikken slechter verloopt. Soms gaat het kauwen moeilijker door een slecht passend gebit of kunstgebit.

Ziekten van het zenuwstelsel

Bijvoorbeeld een beroerte, de ziekte van Parkinson of dementie.

Ziekten in het hoofd- en halsgebied 

Bijvoorbeeld kanker in de keel en/of mond. Zowel na een operatie, chemokuur en/of bestraling kunnen slikproblemen ontstaan.

Medicijnen 

Medicijnen kunnen bijvoorbeeld sufheid of een droge mond veroorzaken.

Kenmerken van slikproblemen 

• Verslikken tijdens of vlak na het eten of drinken (hoesten, rood worden, blauw aanlopen, traanogen krijgen);
• Speeksel, eten of drinken loopt uit de mond;
• Het gevoel hebben dat voedsel of medicijnen blijven steken in de keel;
• Voedselresten blijven achter in de mond;
• Moeite hebben met kauwen;
• Borrelende stem na het slikken;
• Snellere, hoorbare adem;
• Verandering eet/drinkpatroon. 

Behandeling 

Als u mogelijk slikproblemen heeft, kan uw arts u doorverwijzen naar de logopedist. De logopedist inventariseert de problemen en kijkt naar de voorwaarden die aanwezig moeten zijn om veilig te kunnen slikken. Soms is specifieke sliktherapie nodig. Bij twijfel wordt aanvullend onderzoek gedaan (bijvoorbeeld een radiologisch slikonderzoek op de afdeling Radiologie). 

Naar aanleiding van de slikobservatie geeft de logopedist advies over de aanpassingen die bij het eten nodig zijn om verslikken te voorkomen. Dit gebeurt in overleg met de diëtist. De diëtist houdt hierbij uw voedingsbehoefte in de gaten. Samen met de ergotherapeut en/of fysiotherapeut kan worden bekeken in welke houding en met welke hulpmiddelen u hebt beste kunt eten. Uitgangspunt is een goede voedingstoestand waarbij zo veel mogelijk rekening wordt gehouden met uw eigen wensen. 

Adviezen 

1. Wees bedacht op de gevolgen van verslikken: bijvoorbeeld longontsteking of verstikking.
2. Overleg bij opname altijd met de verpleging wat u mag eten of drinken.
3. Zit goed rechtop tijdens eten en drinken (ook in bed). Denk hierbij ook aan de hoofdhouding.
4. Zorg voor een rustige omgeving zonder afleiding.
5. Verslikt u zich, buig dan altijd voorover en hoest goed uit. Voor de omgeving: niet tussen de schouders slaan. Haal achtergebleven voedselresten en eventueel de gebitsprothese uit de mond.

Vragen 

Mocht u na het lezen van deze informatie nog vragen hebben, neemt u dan contact op met de afdeling Logopedie:

Telefoonnummer Rijnstate Arnhem: 088 - 005 6377