Pessarium bij verzakking en incontinentie

U heeft een verzakking van de baarmoeder en/of de schedewand. In overleg met uw arts heeft u besloten om een pessarium in te laten brengen. Hier leest u onder andere wat een pessarium is en hoe deze wordt ingebracht.

Wat is een pessarium? 

Een pessarium is een kunststof ring of kapje in de vagina. Deze duwt de verzakking terug, waardoor de klachten verminderen of zelfs verdwijnen.

Soorten 

Er bestaan verschillende soorten pessaria. Ze zijn meestal gemaakt van soepel silicone. De vorm is meestal rond, maar soms ook ovaal of kubusvormig. De grootte varieert van enkele centimeters tot meer dan tien centimeter.

Welke vorm en welke grootte voor u het beste is, hangt af van het type verzakking. Uw arts geeft u hierover meer informatie.

Wanneer kiest u voor een pessarium? 

Een pessarium helpt bij de meeste vormen van een verzakking, maar het beste bij een verzakking van de baarmoeder en/of voorwand van de vagina (blaasverzakking). Bij een verzakking van de achterwand van de vagina (darmverzakking) kan een pessarium een minder goed resultaat geven. Soms kan bij ongewenst urineverlies een pessarium helpen.
U kunt met uw arts bespreken of een pessarium voor u een goede oplossing is.

Hoe wordt een pessarium ingebracht? 

U krijgt eerst een inwendig onderzoek. De arts voelt hoe wijd de vagina is en bepaalt welk pessarium voor u geschikt is. Vervolgens zet de arts het pessarium in de vagina: aan de voorzijde tegen het schaambeen en aan de achterzijde achter de baarmoedermond (of, als u al een baarmoederverwijdering heeft gehad, in de top van de schede). Daarna voelt de arts of het pessarium goed ligt. Zo niet, dan kunt u direct een beter passend pessarium krijgen. De hele procedure duurt enkele minuten.

Soms lukt het niet om een pessarium in te brengen, omdat de vagina te nauw of te kort is. Dit komt vooral voor bij vrouwen die in dat gebied geopereerd zijn. Ook is het mogelijk dat het pessarium er kort na het inbrengen weer uit valt, vooral als de ingang van de vagina erg wijd is en het pessarium te weinig steun krijgt van de bekkenbodemspieren. In die situatie wordt soms een ander pessarium geprobeerd. In andere gevallen wordt een operatie geadviseerd.

Wat merkt u van een pessarium? 

Een goed passend pessarium voelt u niet zitten. Veel vrouwen zijn bang dat zij tijdens seks last hebben van een pessarium, of dat hun partner het voelt zitten. In de praktijk gebeurt dit slechts zelden. Ook kunt u gerust tampons gebruiken als u nog menstrueert.

Bijwerkingen 

Soms raakt de wand van de vagina geïrriteerd door het pessarium. U krijgt dan last van afscheiding of bloedverlies. Uw arts geeft u hiervoor vaginale tabletjes, crème of zetpillen met een lage dosis oestrogene hormonen.

Verlies 

Het is mogelijk dat het pessarium uit de vagina valt, of er op het toilet uit komt als u perst. U kunt het pessarium dan tegenhouden of zelf terug zetten, als u dat wilt. Lukt dit niet? Neem het pessarium dan mee naar de volgende controle en bespreek met uw arts of een ander pessarium zinvol is. 

Aanhoudende klachten 

Het is mogelijk dat u last blijft houden van de verzakking, ondanks het pessarium. Dan moet u een andere behandeling kiezen.

Hoe vaak moet u het pessarium laten controleren? 

Bij de meeste pessaria is een halfjaarlijkse controle en reiniging voldoende. Uw gynaecoloog of uw huisarts kan dit doen. Sommige pessaria moeten vaker worden gecontroleerd; uw arts bespreekt dat dan met u. Als u het pessarium zelf in de vagina kunt zetten, kunt u de reiniging zelf doen. Wel is dan nog een jaarlijkse controle nodig (of eerder, wanneer u klachten krijgt zoals extra afscheiding of ongewoon bloedverlies). 

Zelf weghalen en terugzetten 

Het pessarium kan de vaginawanden irriteren. Dit is soms te voorkomen door ‘s avonds zelf het pessarium uit de vagina te halen en ‘s ochtends weer in te brengen. Veel vrouwen vinden dat een eng idee, maar in de praktijk gaat dat meestal goed. Probeer zelf uit in welke houding u dit het gemakkelijkst doet: liggend in bed, staand met bijvoorbeeld een been op een stoel, of zittend op het toilet. Of misschien wil uw partner het pessarium in en uit de vagina halen.

Zeker in het begin vragen vrouwen zich vaak af of het pessarium goed zit. Als u hem niet voelt zitten, kunt u ervan uitgaan dat hij goed zit. Veroorzaakt het pessarium pijn? Probeer hem dan met een vinger van plaats te veranderen. De vagina is aan de bovenkant afgesloten. Het pessarium kan dus nooit verdwijnen of op een verkeerde plaats terechtkomen. 

Hoe kiest u tussen een pessarium en een operatie? 

Een pessarium en een operatie hebben allebei voor- en nadelen. Het ligt aan uw persoonlijke situatie welke voor- en nadelen voor u belangrijk zijn.

Operatie 

Het voordeel van een operatie is dat de klachten vaak definitief zijn opgelost. Een operatie heeft echter ook nadelen: 

• U moet opgenomen worden in het ziekenhuis.
• Het herstel duurt meestal ongeveer zes weken.
• Een operatie helpt meestal goed tegen de klachten, maar soms minder dan verwacht.
• Er kunnen nieuwe klachten of complicaties ontstaan.
• Na een aantal jaren ontstaat soms een nieuwe verzakking of komt de incontinentie terug. U krijgt dan opnieuw klachten. 

Tegenwoordig is een operatie voor bekkenbodemklachten ook op hogere leeftijd mogelijk. Leeftijd is dus geen reden meer om van een operatie af te zien. 

Pessarium 

Een goed passend pessarium geeft zelden complicaties. Wel komen de hierboven genoemde bijwerkingen voor. Als uw klachten niet verminderen door een pessarium, kunt u altijd nog voor een operatie kiezen.

De voor- en nadelen van een pessarium en een operatie in uw situatie kunt u met uw gynaecoloog of huisarts bespreken.

Deze tekst is (met toestemming van het NVOG) gebaseerd op een voorlichtingsbrochure van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) in Utrecht.

Auteurs: Erica Janszen, Kirsten Kluivers, Saskia Nienhuis †, Mirjam Weemhoff en Bart Broekman, namens de Werkgroep Bekkenbodem van de NVOG. Met medewerking van Hans van Geelen, voorzitter van de Stichting Bekkenbodem Patiënten.

Folders en brochures op het gebied van de verloskunde, gynaecologie en voortplantingsgeneeskunde kunt u vinden op het patiëntenplatform van de NVOG: www.degynaecoloog.nl.

Implantaatgegevens

Een implantaat is een medisch hulpmiddel dat in uw lichaam is geplaatst. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een heup- of borstprothese, een pacemaker, of platen en schroeven. Wilt u meer weten over uw implantaat of prothese? Kijk dan in uw dossier op Mijn Rijnstate in het menu onder 'Implantaten'.  Hier vindt u informatie als de naam, het type implantaat, het serienummer, en de datum waarop u uw implantaat heeft gekregen.