Over spataderen

Wat zijn spataderen? 

Spataderen (varices) zijn afwijkingen aan de aders. Aders zijn bloedvaten voor het afvoeren van het bloed. Deze aders lopen van het been naar het hart. In de grotere aders zitten kleppen. Als die kleppen kapot zijn, stroomt het bloed terug in de benen in plaats van naar het hart. Zo ontstaan spataderen. Hier leest u over spataderen aan de benen.

Spataderen hoeven niet altijd zichtbaar te zijn. Het is goed mogelijk dat ze dieper onder de huid lopen. Ze zijn dan alleen te zien met duplex-onderzoek. Dit is een vaatonderzoek waarbij met een soort echo wordt gekeken of er spataderen zijn. 

Klachten van spataderen komen voor bij ongeveer 1 op de 4 mensen.

Hoe krijgt u spataderen? 

Spataderen komen veel voor. Leeftijd heeft invloed op het krijgen van spataderen. Hoe ouder iemand is, hoe groter de kans is dat er spataderen aanwezig zijn. 3 van de 4 mensen ouder dan 80 jaar hebben spataderen.

Erfelijkheid is ook belangrijk. De kans om bijvoorbeeld op jong volwassen leeftijd spataderen te krijgen is groter als ouders dit ook hadden.

Ook is bekend dat mensen die veel staan, weinig bewegen, overgewicht hebben of ooit een trombosebeen hebben gehad, meer kans op spataderen hebben. Daarnaast spelen hormonen een rol. Spataderen komen vaker voor bij vrouwen na meerdere zwangerschappen.

Welke klachten geven spataderen en hoe zien spataderen eruit? 

Vaak geven spataderen klachten zoals jeuk of een moe of een zwaar gevoel in de benen. Ook hebben sommige mensen ’s nachts veel krampen.

Grotere spataderen zijn meestal zichtbaar als kronkelende bloedvaten op het boven- en/of onderbeen. Soms zijn ze niet zichtbaar maar wel voelbaar als een soort bult of streng. Ook kunnen er hele kleine haarvaatjes op de benen aanwezig zijn.

Spataderen kunnen ook worden veroorzaakt door grotere spataderen die dieper onder de huid liggen. Deze zijn dus alleen te zien met duplex-onderzoek (echo).

Mensen met spataderen kunnen ook bruine of witte verkleuring op de benen hebben. Ook is er vaak oedeem. Oedeem is vocht dat ophoopt, vooral rond de enkels. Grote spataderen die al lang bestaan, geven meer kans op het ontstaan van een ‘open been’ (zie de folder ‘Open been’). 

Hoe weet uw dermatoloog of u spataderen heeft? 

De dermatoloog kijkt of er spataderen op uw benen te zien zijn en of er huidafwijkingen of verkleuringen zijn. Ook voelt uw dermatoloog of er oedeem in het been zit.

Meestal wordt er verder onderzoek gedaan om uw aders goed te kunnen beoordelen (duplex-onderzoek).

Welke behandelingen van spataderen zijn er? 

Welke behandeling voor u het meest geschikt is, hangt onder andere af van de grootte van de spataderen, hoe de spataderen eruit zien en ook van de plek waar de spataderen op de benen te zien zijn. Uw dermatoloog bespreekt dit met u. Soms zijn meerdere behandelingen nodig. Als een spatader wordt behandeld, heeft dit geen gevolgen voor de doorbloeding in uw benen.

Endoveneuze behandeling 

Onder lokale verdoving wordt de spatader van binnenuit behandeld. Een spatader wordt met duplex-onderzoek aangeprikt. Hierna wordt een soort draadkatheter in de spatader gelegd. Hieruit komt energie en warmte. Er zijn diverse soorten endoveneuze behandelingen zoals laser (endoveneneuze laser-therapie), radiofrequente golven (VNUS) of stoom. Het doel is om de niet goed werkende spatader te laten dichtgroeien.

Strippen 

Dit is een methode die door een vaatchirurg wordt verricht. Hierbij wordt de hele spatader uit het been verwijderd (gestript). Er wordt steeds minder vaak voor deze behandeling gekozen.

(foam)Scleroseren 

Er wordt een vloeistof of schuim ingespoten. Het doel is om de niet goed werkende spataderen te laten dichtgroeien.

Ambulante flebectomie volgens Muller 

De kronkelende zichtbare of voelbare spataderen worden verwijderd onder plaatselijke verdoving. Hierbij worden kleine sneetjes gemaakt en met een klein haakje worden de spataderen eruit gehaald.

Laserbehandeling met een vaatlaser 

De vaatlaser is op uw huid gericht. De laser kan alleen zeer kleine rode vaatjes dichtschroeien. Door deze vaatjes stroomt heel weinig bloed. Behandeling geeft cosmetische verbetering, maar leidt niet tot afname van uw klachten, zoals moeheid en zwaar gevoel. Blauwe of grotere kronkelende vaten kunnen hiermee niet behandeld worden.

Elastische kousen 

Het dragen van aangemeten elastische kousen vermindert de klachten van vermoeidheid. Kousen kunnen niet voorkomen dat spataderen ontstaan. Alle behandelingen hebben voor- en nadelen. Het is verstandig dat u zich goed laat voorlichten.

Zijn spataderen te genezen of blijft u er altijd last van houden? 

De meeste mensen die hun spataderen laten behandelen zijn van hun grootste klachten af. Kleine haarvaatjes verminderen meestal na behandeling. Maar het is eigenlijk nooit mogelijk alle kleine haarvaatjes te laten verdwijnen. Het kan per persoon verschillen of de spataderen wegblijven of niet. In de loop van de tijd kunnen weer nieuwe spataderen ontstaan of eerder behandelde spataderen weer terugkomen.

Moet u het onderzoek en de behandeling zelf betalen? 

Als uw huisarts u heeft verwezen, dan wordt het onderzoek vergoed vanuit de verzekering. Houdt u dan nog wel rekening met uw ‘eigen risico’ dat u betaalt voor de zorgverzekering. Het kan dan namelijk toch betekenen dat u deze eerste kosten zelf moet betalen.

Het is vooraf moeilijk te zeggen of de behandeling vergoed wordt. Dit hangt af van de ernst van de spataders. Dit zal na het duplex-onderzoek met u besproken worden. Laat u altijd goed voorlichten. Dan komt u niet voor verrassingen te staan.

Wat kunt u zelf doen? 

• Beweeg veel (lopen, fietsen) als u oedeem in de benen heeft, zodat de kuitspieren helpen om het oedeem uit het been te krijgen.
• Als u niet veel kunt lopen, doe dan regelmatig kuitspieroefeningen (voet naar beneden en omhoog bewegen, rondjes met de voet maken, tenen bewegen).