Dysartrie

Dysartrie is een spraakstoornis die door een aandoening aan het zenuwstelsel (neurologische aandoening) is veroorzaakt. Iemand met een dysartrie heeft moeite om verstaanbaar te spreken. Hier leest u wat dysartrie is en vindt u adviezen om met deze spraakstoornis om te gaan. 

Wat is dysartrie? 

Bij dysartrie heeft u problemen met spreken als gevolg van een neurologische aandoening. Dit is een aandoening van het zenuwstelsel (uw hersenen en/of zenuwbanen). Dysartrie komt vaak voor in combinatie met andere neurologische klachten, zoals krachtsverlies of slikstoornissen. Er bestaan verschillende soorten dysartrie. De kenmerken van de dysartrie hangen af van het systeem of gebied in uw zenuwstelsel dat is aangetast door het neurologisch ziektebeeld.

Gevolgen van dysartrie 

Kenmerken van een dysartrie kunnen zijn: 

• problemen met de adem. U heeft ademtekort wanneer u praat of u heeft bijvoorbeeld een gespannen hoge adem tijdens spreken;
• problemen met de stemgeving. U spreekt te zacht of te luid, met een gespannen stem of heeft last van heesheid;
• problemen met de articulatie. U spreekt slap of minder nauwkeurig;
• problemen met de levendigheid in spreken. U spreekt met een verminderde intonatie of klemtoon;
• problemen met het spreektempo. U spreekt te snel of te langzaam;
• problemen met de klank of draagkracht van uw stem.

Dysartrie kan ervoor zorgen dat uw spraak minder verstaanbaar wordt. De ernst van de dysartrie kan verschillen van minimale tot ernstige problemen met verstaanbaar spreken. Het kan heel frustrerend zijn als u ineens niet meer verstaanbaar spreekt. Zelfs een minimale dysartrie kan gevoelens van frustratie en schaamte geven en ervoor zorgen dat u sociaal contact ontwijkt. 

Herstel 

Afhankelijk van de oorzaak van de dysartrie kan er iets gezegd worden over het herstel. Bij een beroerte treedt er meestal herstel op, maar hoe snel en hoe veel iemand herstelt, verschilt per persoon. Er zijn ook ziektebeelden met een progressief verloop. Dat betekent dat de ziekte langzaamaan steeds erger wordt en de dysartrie kan toenemen. Voorbeelden hiervan zijn de ziekte van Parkinson, de ziekte van Huntington, amyotrofe lateraal sclerose (ALS) en multiple sclerose (MS).

Wat doet de logopedist? 

De logopedist kan u onderzoeken en uitleggen wat er precies verkeerd gaat bij het spreken. Hij of zij kan u helpen om uw verstaanbaarheid te verbeteren. Daarnaast geeft uw logopedist communicatietips aan u en aan uw omgeving die voor u persoonlijk gelden. De logopedist kan u ook helpen met het uitzoeken van een  communicatiehulpmiddel als het spreken onverstaanbaar is of als u steeds minder verstaanbaar gaat spreken.

Tips 

Onderstaande adviezen kunnen ervoor zorgen dat de communicatie soepeler verloopt.

Tips voor de spreker met dysartrie: 

• Leg nieuwe gesprekspartners uit dat u een dysartrie heeft en hoe ze het beste kunnen reageren als de communicatie moeizaam verloopt.
• Vraag aan uw gesprekspartner om aan te geven wanneer hij/zij u niet heeft verstaan.
• Let op non-verbale signalen van de luisteraars, zoals vragende blikken, verminderde aandacht en verkeerde reacties. Niet iedereen geeft uit zichzelf aan wanneer hij/zij iets niet goed heeft verstaan.
• Zorg dat u de aandacht van de gesprekspartner heeft door bijvoorbeeld zijn/haar naam te zeggen voor u begint te spreken.
• Maak oogcontact en zorg ervoor dat uw gezicht en mondbeeld (uw mondbewegingen tijdens het spreken) goed te zien zijn voor uw gesprekspartner.
• Geef duidelijk aan wanneer u wisselt van gespreksonderwerp.
• Spreek in korte, eenvoudige en voorspelbare zinnen.
• Spreek trager. Dit zorgt ervoor dat uw spraak beter verstaanbaar is en het geeft uw gesprekspartner meer tijd om u te verstaan.
• Verduidelijk uw boodschap zo mogelijk door hem op te schrijven.
• Ondersteun uw spreken met mimiek, gebaren en het aanwijzen van dingen.
• Beperk gesprekken in grote groepen. Vraag om stilte als u in een grote groep aan het woord bent.
• Vermijd spreken wanneer u erg vermoeid bent.

Tips voor de communicatiepartner: 

• Spreek zelf niet anders dan normaal. De persoon met dysartrie heeft in principe geen problemen om u te begrijpen.
• Geef uw volledige aandacht tijdens een gesprek. Bij normale sprekers kan u van alles doen terwijl u luistert, maar de spraak van iemand met dysartrie heeft uw volledige aandacht nodig.
• Zorg dat u oogcontact heeft en ga op gelijke hoogte zitten.
• Wees alert op non-verbale signalen van uw gesprekspartner.
• Vraag uw gesprekspartner om zijn boodschap te herhalen als u deze niet heeft verstaan.
• Stel ja/nee-vragen om achter de boodschap die u niet heeft begrepen te komen.

Algemene tips: 

• Vermijd gesprekken waarbij er een grote afstand zit tussen spreker en gesprekspartner.
• Vermijd gesprekken in ruimtes met veel geluid zoals een stofzuiger, radio, televisie en geluid dat via openstaande ramen en deuren binnenkomt.
• Vermijd communicatie tijdens activiteiten zoals eten en lopen. Zorg ervoor dat u en uw gesprekspartner zich goed kunnen focussen op het gesprek.