Bekkenfysiotherapie bij overactieve bekkenbodem

U heeft klachten door een overactieve (ook wel hypertone) bekkenbodem. Hier leest u hoe bekkenfysiotherapie u kan helpen om deze klachten te verminderen. 

Wat is de bekkenbodem? 

De bekkenbodem is een groep spieren die de buikholte aan de onderkant afsluit. Deze groep spieren ligt tussen het schaambeen, het heiligbeen, het staartbeen en de zitbeenknobbels. De bekkenbodem ondersteunt de blaas en de urinebuis, de endeldarm en bij de vrouw de baarmoeder en de vagina. De spieren van de bekkenbodem zorgen ervoor dat u urine, ontlasting en winden kunt ophouden. Voor de geslachtsgemeenschap zijn goed functionerende bekkenbodemspieren belangrijk. Samen met onder andere de buik- en rugspieren speelt de bekkenbodem ook een rol bij de juiste houding en beweging. 

Wat is een overactieve bekkenbodem? 

De bekkenbodemspieren hebben een basisspanning. Ze kunnen bewust maar ook onbewust worden aangespannen en ontspannen. We zijn ons vaak niet bewust van wat de bekkenbodemspieren doen. Als de bekkenbodemspieren te gespannen zijn, heeft u een overactieve bekkenbodem. 

Welke klachten geeft een overactieve bekkenbodem? 

U kunt één of meer van deze klachten krijgen bij een overactieve bekkenbodem: 

• pijn in uw (onder)buik, (onder)rug en rond de geslachtsorganen
• ongewild urineverlies
• niet goed kunnen plassen/uitplassen
• urineweginfecties
• vaginistische klachten (bij vrouwen)
• erectiestoornissen (bij mannen)
• pijn bij het vrijen (bij mannen en vrouwen)
• opwindingsstoornissen (bij mannen en vrouwen)
• spastische darm/prikkelbare darm
• obstipatie (verstopping)
• de ontlasting niet helemaal kwijt kunnen raken
• verlies van ontlasting
• aambeien, scheurtjes rond de anus 

Welke gevolgen kan een overactieve bekkenbodem hebben? 

U kunt pijn krijgen door een overactieve bekkenbodem. Heeft u lange tijd een te hoge spierspanning, dan kan dit de doorbloeding van de spieren belemmeren. Hierdoor kunnen de spieren van uw bekkenbodem en in andere delen van uw onderlichaam gaan verzuren. Door die verzuring raken de zenuwuiteinden geprikkeld en kunt u pijn voelen. Pijn kan ook ontstaan doordat gespannen bekkenbodemspieren gaan trekken aan de aanhechtingen op het schaambeen, het heiligbeen en het staartbeen. Op en rond deze aanhechtingsplaatsen ontstaat dan pijn. Als u pijn heeft spannen de spieren rondom die plek vaak automatisch aan om het lichaam te beschermen. Dit wordt afweerspanning genoemd, Hierdoor ontstaat nog meer spanning. Dat veroorzaakt soms meer pijn. Het is belangrijk om deze cirkel te doorbreken. 

Plassen en spierspanning 
Als u lange tijd gespannen bekkenbodemspieren heeft, raken deze spieren vermoeid. U kunt dan minder goed uw plas ophouden. Dit komt doordat de vermoeide spieren minder goed reageren als uw blaas zich samentrekt. Dit samentrekken van de blaas ervaart u als het signaal dat u moet plassen. Als uw bekkenbodem goed functioneert, kunt u deze prikkel onderdrukken tot op het toilet. 
Als uw bekkenbodem door langdurige spanning vermoeid is, kunt u deze spieren niet meer optimaal aanspannen en kan het gebeuren dat u urine verliest. Door de spanning wordt de bekkenbodem omhoog getrokken. Daardoor drukt deze tegen de onderkant van uw blaas, de blaasbodem. Juist in de blaasbodem zitten veel zenuwen, waardoor uw blaas op deze plek erg prikkelbaar is. Als reactie op de druk die de bekkenbodem uitoefent, gaat de blaas zich samentrekken. Hierdoor krijgt u een gevoel van aandrang.
Mensen die hier last van hebben, gaan vaak naar het toilet maar plassen steeds maar kleine beetjes. Door de hoge spierspanning raakt het gevoel van aandrang verstoord. Hierdoor kan het gebeuren dat uw blaas niet goed leeg raakt of dat het plassen niet direct op gang komt. 

Vrijen en spierspanning 
Bij seksuele opwinding neemt de doorbloeding van uw geslachtsorganen sterk toe. Mannen krijgen een erectie. Bij vrouwen worden de weefsels rondom de vagina zachter. Als u een te hoge spierspanning en verminderde doorbloeding van de spieren heeft, kan er een verstoring komen in: opwinding, het krijgen van een erectie, voldoende vochtig worden en het krijgen van een orgasme. De problemen die hierdoor ontstaan, hebben een negatieve invloed op het vrijen.
Bij de vrouw lopen de spieren van de bekkenbodem rond de vagina. Als deze worden aangespannen, wordt de vagina wat dichtgedrukt. Gemeenschap kan dan zorgen voor te veel wrijving en daardoor pijn en mogelijk weefselschade geven. Als het vrijen niet prettig verloopt, dan leidt dit vaak tot spanning voor een volgende keer. Dit komt zowel bij mannen als vrouwen voor. 

Ontlasten en spierspanning
Bij het ontlasten moet uw bekkenbodem goed ontspannen zijn. Dan kan de ontlasting vanuit de endeldarm via de anus het lichaam verlaten. Bij te veel spanning in de bekkenbodemspieren kunt u de ontlasting niet of niet helemaal kwijtraken. Verstopping (obstipatie) is dan het gevolg. Dit leidt vaak tot buikpijn. De darm raakt voller en kan daardoor steeds meer geprikkeld raken. U gaat waarschijnlijk hard persen om toch de ontlasting kwijt te raken. Hierdoor kunt u ook beschadigingen krijgen zoals aambeien en scheurtjes rond de anus. Op den duur kunt u ook verzakkingen van de darm of van andere bekkenorganen krijgen door hard te persen. Heeft u een hoge druk in de darm, dan kan dat ook druk op de blaas geven. U kunt dan ook last krijgen van urineverlies omdat uw blaas geprikkeld raakt en zich gaat samentrekken. 

Wat kan de behandeling voor u betekenen? 

Bij de behandeling van een overactieve bekkenbodem is de eerste stap dat u zich bewust wordt van uw bekkenbodemspieren. U bespreekt met uw bekkenfysiotherapeut wat er nodig is om uw bekkenbodem en de bijbehorende organen goed te laten werken. Daar horen bijvoorbeeld bij: goed toiletgedrag en voldoende vocht- en vezelinname.
Daarna leert u hoe u uw bekkenbodemspieren weer goed gebruikt, door deze bewust en gecontroleerd aan te spannen en te ontspannen. Hierbij kan de bekkenfysiotherapeut gebruikmaken van biofeedback (daarbij wordt op een beeldscherm de spanning van uw bekkenbodemspieren zichtbaar gemaakt). Daarnaast geeft de bekkenfysiotherapeut u speciale ademhalings- en ontspanningsoefeningen. 

Wilt u meer weten over bekkenfysiotherapie, kijk dan op de website van de Nederlandse Vereniging voor Bekkenfysiotherapie.  

Geregistreerde bekkenfysiotherapeuten 
De bekkenfysiotherapeuten van Rijnstate zijn geregistreerd in het deelregister bekkenfysiotherapie van het Kwaliteitsregister Fysiotherapie Nederland (KRF NL) van het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF).

Wordt bekkenfysiotherapie vergoed? 

Controleer bij uw zorgverzekeraar of u verzekerd bent voor bekkenfysiotherapie.