Kanker in het hoofd- / halsgebied

Wat is kanker in het hoofd- / halsgebied?

Van alle kwaadaardige gezwellen, die voorkomen in Nederland, wordt ongeveer vijf procent aangetroffen in het hoofd- / halsgebied. Dit komt neer op ongeveer 3.000 nieuwe patiënten per jaar. Het plaveiselcelcarcinoom komt hierbij het meeste voor. Dit gezwel ontstaat in het hoofd- / halsgebied meestal in het slijmvlies van de bovenste voedsel- en luchtweg.

Oorzaak

Zoals bij de meeste kwaadaardige gezwellen is de directe oorzaak van het ontstaan niet aan te geven. Wel is het duidelijk dat veel roken en het gebruik van alcoholhoudende dranken het risico op het krijgen van kanker vergroot. Het is echter niet onmogelijk dat zich een gezwel in het hoofd- / halsgebied ontwikkelt bij mensen die nooit hebben gerookt of alcohol hebben gebruikt.

Ontwikkeling en verspreiding

Een gezwel ontstaat uit normale cellen, die hun oorspronkelijke ‘opdracht’ kwijt zijn. Dit veroorzaakt een ongeremde groei van deze cellen, vaak tussen de gewone weefsels door. Het opvallendste kenmerk van een kwaadaardig gezwel is dat cellen uit dit gezwel kunnen uitzaaien naar plaatsen elders in het lichaam, waar ze verder groeien. Sommige cellen verplaatsen zich via de bloedbaan. Deze geven uitzaaiingen in bijvoorbeeld het skelet, de lever en de longen. Andere cellen zaaien uit naar de lymfklieren. Wanneer het plaveiselcelcarcinoom van het hoofd- / halsgebied uitzaait, gebeurt dit bijna altijd naar de lymfklieren in de hals. Het is ook mogelijk dat uitzaaiingen uit het hoofd- / halsgebied andere organen binnendringen, echter dit gebeurt meestal pas in een veel later stadium.

Onderzoek door de KNO-arts of MKA-chirurg

De specialist bekijkt de verdachte plek of zwelling en zal het gehele hoofd- / halsgebied nauwkeurig onderzoeken, zowel door te kijken als door te voelen. Er zal altijd een klein stukje weefsel uitgenomen moeten worden (biopsie) voor onderzoek door de patholoog. Pas dan wordt het zeker of er werkelijk sprake is van kanker! Dit kan, afhankelijk van de plaats waar het verdachte weefsel zit, onder plaatselijke verdoving gebeuren, dan wel onder algehele verdoving (narcose) op de operatiekamer. In het laatste geval zal de specialist voor u een ‘kijkoperatie’ of endoscopie afspreken. Regelmatig worden ook door middel van een punctienaald cellen voor onderzoek opgezogen uit een gevonden zwelling in de hals. Hierbij is geen verdoving of narcose nodig. Meestal gebeurt dit door de radioloog onder zicht van het echoapparaat. Het duurt meestal zeven tot tien dagen voordat de uitslag van het weefselonderzoek bekend is. De specialist zal de uitslag van dit onderzoek met u bespreken. Indien er inderdaad sprake is van een (kwaadaardig) gezwel zullen er verdere afspraken met u worden gemaakt.

Behandelteam

Een team van verschillende specialisten houdt zich bezig met de behandeling van kanker in het hoofd- / halsgebied. Deze specialisten zijn georganiseerd in door de Nederlandse Werkgroep Hoofd- Hals Tumoren (NWHHT) erkende gespecialiseerde oncologische centra voor hoofd- / halsoncologie in Nederland. In de regio Oost-Nederland wordt dit centrum gevormd door een nauw samenwerkingsverband tussen Rijnstate en het Radboudumc in Nijmegen (Werkgroep Hoofd- Halstumoren Arnhem - Nijmegen).

Wanneer er bij u kanker in het hoofd- / halsgebied is geconstateerd door de KNO-arts of MKA-chirurg, worden de hieronder genoemde specialisten bij het verdere onderzoek en de behandeling betrokken. Zij worden in consult gevraagd. De zorgcoördinator zal voor u bij de afdelingen hiervoor afspraken maken. Zij zal proberen deze afspraken zoveel mogelijk direct na elkaar te plannen, maar het is bijna onvermijdelijk dat de onderzoeken over een paar dagen zijn verspreid. Een enkele afdeling zal u zelfstandig oproepen.

• De KNO-arts en MKA-chirurg zijn gespecialiseerd in de chirurgische behandeling van hoofd- / halskanker. Hij/zij bepaalt in overleg met u welke behandeling voor u het meest geschikt is.
  Daarnaast beoordeelt de MKA-chirurg de toestand van het gebit. Dit is van belang bij een eventuele bestralingsbehandeling van dit gebied.
• De radiotherapeut is specialist in het behandelen van kwaadaardige gezwellen door middel van bestraling. Bestraling kan de enige behandeling zijn van het kwaadaardige gezwel of juist een aanvullende behandeling na chirurgie.
• De medisch oncoloog is een internist, gespecialiseerd in de behandeling van kanker met medicijnen. Dit wordt chemotherapie genoemd. Deze specialist zal ook de algemene gezondheidstoestand beoordelen. Eventueel worden andere specialisten in consult gevraagd zoals bijvoorbeeld een longarts of een cardioloog. Een bestralingsbehandeling kan soms ook gecombineerd worden met chemotherapie om de kankercellen gevoeliger te maken voor de bestraling.