Alvleesklierkanker

Wat is alvleesklierkanker?

De diagnose alvleesklierkanker wordt ieder jaar bij ongeveer 1.350 Nederlanders gesteld. Alvleesklierkanker komt vooral voor bij mensen boven de zestig jaar en in enkele gevallen ook op jongere leeftijd. Bij mannen en vrouwen komt het ongeveer evenveel voor.

Alvleesklierkanker is een kwaadaardige tumor in de alvleesklier. Er bestaan verschillende soorten alvleesklierkanker, afhankelijk van het type weefsel waaruit de tumor ontstaat. De meest voorkomende soort alvleesklierkanker is kanker die ontstaat in de afvoerkanaaltjes van de alvleesklier, een zogenoemd ‘adenocarcinoom’. Een adenocarcinoom is een kwaadaardige tumor die gevormd wordt uit klierweefsel. In tweederde deel van de gevallen ontstaat deze tumor in de kop van de alvleesklier, dit wordt een ’pancreaskopcarcinoom’ genoemd.

In en rondom de kop van de alvleesklier kunnen ook tumoren ontstaan die niet afkomstig zijn van het alvleesklierweefsel zelf, maar vanuit omliggende organen zoals galblaas of dunne darm. Als een alvleeskliertumor groter wordt, kan deze door de wand van de alvleesklier heen groeien. Doorgroei in aangrenzende organen en weefsels is dan mogelijk. Rondom de alvleesklier bevindt zich een uitgebreid systeem van lymfeklieren. Naarmate een tumor verder doorgroeit, is de kans groter dat er cellen losraken. Deze cellen kunnen in de lymfeklieren terechtkomen en daar uitgroeien tot tumoren (uitzaaiingen). Bij verspreiding via het bloed kunnen er uitzaaiingen ontstaan in andere organen, bijvoorbeeld in de lever en de longen.

Wat zijn de klachten?

Meestal is de tumor al enige tijd in de alvleesklier aanwezig voordat er klachten ontstaan. De aard en de ernst van de klachten hangt samen met de grootte en de plaats van de tumor in de alvleesklier. De meest voorkomende klachten zijn:

• Verminderde eetlust
• Misselijkheid
• Zeurende pijn in de buik
• Zeurende pijn in de rug
• Een verstoord ontlastingspatroon
• Gewichtsverlies
• Als de tumor de galwegen dichtdrukt, kan er geelzucht ontstaan. De ontlasting is hierbij vaak lichtgekleurd en de urine juist erg donker van kleur. In een later stadium van de ziekte kunnen jeuk, braken, ernstige vermoeidheid en vetdiarree ontstaan.

Wat is de oorzaak?

De precieze oorzaak van alvleesklierkanker is onduidelijk. De aandoening komt vaker voor in de westerse landen. Een aantal leefstijlfactoren geven mogelijk een verhoogd risico op het ontstaan van alvleesklierkanker zoals roken, te vette voeding en overmatig alcoholgebruik. Bij ongeveer vijf procent van de mensen met alvleesklierkanker lijkt erfelijkheid een rol te spelen. Ook mensen met een chronische alvleesklierontsteking hebben mogelijk een verhoogd risico op alvleesklierkanker.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Er zijn meerdere onderzoeken mogelijk om alvleesklierkanker vast te stellen. In eerste instantie wordt bloedonderzoek gedaan en een echografie van de buik gemaakt. Afhankelijk van de aard van de klachten en de bevindingen uit de eerste onderzoeken, vindt aanvullend onderzoek plaats. Als er een tumor is aangetoond, is het nodig om ook de andere omliggende organen van de alvleesklier verder in beeld te brengen. Ook kan het nodig zijn om een stukje weefsel weg te nemen om verder te laten onderzoeken in het laboratorium.

Behandeling

Aan de hand van de uitslagen van alle onderzoeken wordt er tijdens het wekelijks multidisciplinair overleg een individueel behandelplan voor u opgesteld.

Bij de meeste patiënten wordt de diagnose in een gevorderd stadium gesteld. Dat wil zeggen dat de tumor is doorgegroeid in omliggende weefsels of dat er uitzaaiingen zijn. Een operatie is bij alvleesklierkanker de enige behandeling die kans geeft op genezing. Omdat de tumor vaak pas laat wordt ontdekt, is dit slechts bij ongeveer vijftien procent van de patiënten mogelijk.

Zowel een curatieve (op genezing gerichte) behandeling als een palliatieve behandeling (gericht op zoveel mogelijk afremmen van de ziekte en klachtenvermindering) behoren tot de mogelijkheden.

In Rijnstate worden geen alvleesklieroperaties verricht. Patiënten bij wie de mogelijkheid tot opereren aanwezig is, worden aangemeld bij het PACON (Pancreas Centrum Oost-Nederland) in het Radboudumc. De behandelend arts houdt de patiënt op de hoogte van de uitslagen.