Vulvodynie

De arts heeft bij u vulvodynie vastgesteld. Hier leest u meer informatie over deze aandoening en hoe deze behandeld kan worden. 

Wat is vulvodynie? 

De schedevoorhof 
Rond de ingang van de schede ligt de schedevoorhof (medische term: vestibulum). Deze wordt aan de vaginale kant begrensd door het maagdenvlies of de resten hiervan. Aan de buitenkant vormen de binnenste schaamlippen de grens. Aan beide kanten van de schede zitten de afvoergangen van de klieren van Bartholin. Deze klieren zorgen er tijdens de seksuele opwinding mede voor dat de schede-ingang vochtig wordt. 

Vulvodynie 
Bij vulvodynie is de schedevoorhof licht of zwaar geïrriteerd, branderig of schraal. Meestal is het daardoor pijnlijk om geslachtsgemeenschap te hebben. Vulvodynie komt meestal voor bij vrouwen in de leeftijd tussen 20 en 35 jaar. Het kan in verschillende levensfasen beginnen: 

1. direct vanaf het eerste seksuele contact
2. na een aantal jaren probleemloos geslachtsgemeenschap te hebben gehad
3. na een bevalling
4. tijdens of na de overgang 

Wat is de oorzaak van vulvodynie? 

De oorzaak van vulvodynie is niet helemaal duidelijk. Het lijkt erop dat een combinatie van gespannen bekkenbodemspieren en doorgaan met pijnlijke geslachtsgemeenschap hierbij een rol speelt. Bij gespannen bekkenbodemspieren en/of verminderde vochtigheid in de schede kan de schedevoorhof telkens licht beschadigen tijdens geslachtsgemeenschap of bij het gebruik van tampons. Dit wordt mechanische irritatie genoemd. We denken dat een overactieve bekkenbodem in het dagelijks leven ervoor zorgt dat de lichte beschadigingen minder snel herstellen. 

Wat is de bekkenbodem? 

De bekkenbodem is een groep spieren die de buikholte aan de onderkant afsluit. Deze groep spieren ligt tussen het schaambeen, het heiligbeen, het staartbeen en de zitbeenknobbels. De bekkenbodem ondersteunt de blaas en de urinebuis, de endeldarm en bij de vrouw de baarmoeder en de vagina. De spieren van de bekkenbodem zorgen ervoor dat u urine, ontlasting en winden kunt ophouden. Voor de geslachtsgemeenschap zijn goed functionerende bekkenbodemspieren belangrijk. 

Aangespannen bekkenbodemspieren 

De bekkenbodemspieren hebben een basisspanning. Ze kunnen bewust maar ook onbewust worden aangespannen en ontspannen. We zijn ons vaak niet bewust van wat de bekkenbodemspieren doen. In deze gevallen kunnen de bekkenbodemspieren zich te veel gaan aanspannen: 

• bij pijnervaringen in de schaamstreek
• bij irritaties, zoals hevige jeuk bij een schimmelinfectie
• bij angst voor pijn
• als gevolg van negatieve ervaringen
• als een litteken na het inknippen tijdens een bevalling lange tijd pijnlijk blijft
• als gevolg van erge stress 

Wat zijn de klachten van vulvodynie?  

De belangrijkste klacht bij vulvodynie is pijn bij aanraken van de schedevoorhof bijvoorbeeld bij geslachtsgemeenschap, of het inbrengen van een tampon. Ook kan de penis niet of nauwelijks in de schede komen. Na de geslachtsgemeenschap kan een aantal dagen een brandende pijn in de schedevoorhof blijven bestaan. Deze pijn kan ook voorkomen als de vrouw kleding draagt die tegen het kruis drukt of als ze op een fietszadel zit. Een aantal vrouwen heeft ook last van jeuk rond de schede-ingang.
De (verwachting van) pijn vermindert seksueel plezier en dus ook de lichamelijke reactie op seksuele opwinding waarbij het buitenste deel van de vrouwelijke geslachtsorganen (medische term: de vulva) zwelt en vochtig wordt. Te weinig vulva-zwelling en vocht tijdens de geslachtsgemeenschap, veelvuldig gebruik van inlegkruisjes en wassen met zeep maken de irritatie van het slijmvlies erger. Door dit alles gaan vrouwen seksueel contact op den duur meestal uit de weg. Dit kan spanningen binnen de relatie veroorzaken. Regelmatig komt het voor dat vrouwen al langere tijd klachten hebben voordat ze een arts bezoeken. Meestal spelen schaamtegevoelens binnen een seksuele relatie en het gevoel te falen hierbij een rol. 

Lichamelijke verschijnselen 

Bij vulvodynie is de schedevoorhof vaak rood en soms gezwollen. Er kunnen scheurtjes of wondjes in de huid zitten, meestal in het onderste deel van de schedevoorhof. Heel soms is er een afwijking van het maagdenvlies. Soms zijn er geen zichtbare afwijkingen en is er pijn als verschillende plaatsen van de schedevoorhof worden aangeraakt met een wattenstokje. Bij vulvodynie zijn er geen afwijkingen aan het inwendige gedeelte van de schede, de baarmoedermond en de eierstokken. 

Behandeling van vulvodynie 

In Rijnstate werken gynaecoloog, seksuoloog en bekkenfysiotherapeut nauw samen bij de behandeling van deze aandoening. Hun doel is de pijnlijke plekjes in de schedevoorhof te laten verdwijnen en geslachtsgemeenschap en tampongebruik weer pijnvrij mogelijk te maken. De gynaecoloog beoordeelt de huid en de anatomie van de vrouwelijke geslachtsorganen. Meestal wordt de geïrriteerde huid behandeld met een zalf. Om de geïrriteerde voorhof rust te geven, wordt geadviseerd om niets te doen wat pijn geeft. Als de spieren van de bekkenbodem te gespannen zijn, wordt de hulp van de bekkenfysiotherapeut ingeschakeld. De seksuoloog speelt een rol bij het oplossen van de gevolgen van de pijn bij seksualiteit en eventuele problemen die dit kan geven in de seksuele, emotionele of relationele sfeer. Het komt bijna nooit voor dat de combinatie van de diverse therapieën geen resultaat heeft.