Psychogene dysfagie

U ervaart slikklachten (dysfagie ) die niet verklaard kunnen worden door een medische aandoening. Hier leest u wat een psychogene dysfagie inhoudt en op welke manier deze het beste kan worden behandeld.

Bij psychogene dysfagie ervaart iemand problemen met het slikken van speeksel en/of voedsel en is er geen aanwijsbare oorzaak voor de klachten. Deze klachten kunnen zeer verschillend van aard zijn. Variërend van lichte klachten waarbij men een brok in de keel voelt en moeizaam slikt, tot ernstige slikklachten waarbij men er niet meer in slaagt voldoende voeding tot zich te nemen. Meestal levert het slikken van vaste voeding meer problemen op dan vloeibare voeding.

In sommige gevallen is er sprake van angst voor slikken, bijvoorbeeld omdat men bang is om zich te verslikken of te stikken. Deze angst kan een aanwijsbaar begin hebben - bijvoorbeeld een verslikincident in het verleden – maar veelal kan deze angst niet goed verklaard worden. Duidelijk is vaak wel dat de angst in de loop der tijd steeds groter kan worden en dat daardoor de slikproblemen kunnen toenemen. Ook spanningen kunnen slikproblemen veroorzaken of verergeren.

De slikproblemen kunnen uiteindelijk medische en/of sociale problemen tot gevolg hebben (bijvoorbeeld gewichtsverlies of niet meer kunnen eten/drinken in gezelschap).

Klachten

De klachten die ervaren worden, verschillen van persoon tot persoon.
Mogelijke klachten die u kunt ervaren:

angst om te verslikken
angst om te stikken
moeizaam slikken
onevenredig lang kauwen
veel drinken nodig om voedsel weg te slikken
meerdere keren moeten slikken per hap/slok
gevoel dat er voedsel in uw keel achterblijft na het slikken
gevoel te moeten kokhalzen/spugen
gevoel voedsel niet weg te krijgen
gevoel geen adem meer te krijgen tijdens het slikken
gevoel een brok in de keel te hebben
niet in gezelschap kunnen eten of drinken
spanning ervaren tijdens eten of drinken
slikken lukt alleen in een bepaalde houding of op een specifieke manier
in paniek raken tijdens eten of drinken
bepaalde voeding niet meer kunnen slikken

Wat doet de logopedist?

De logopedist brengt uw slikproblemen in kaart. Dit gebeurt allereerst door middel van een uitgebreid vraaggesprek. Vervolgens zal de logopedist onderzoek doen naar uw slikfunctie. Hierbij wordt het eten en drinken nauwkeurig geobserveerd en beoordeeld. Als het nodig is, krijgt u een aanvullend onderzoek. Bij een psychogene dysfagie laat logopedisch onderzoek geen afwijkingen zien bij de anatomie/fysiologie van het slikken. Het slikproces is niet afwijkend. Dit betekent echter niet dat uw slikklachten irreëel zijn: slikklachten kunnen op grond van niet-lichamelijke factoren bestaan.

Adviezen en therapie

Nadat de logopedist het probleem in kaart heeft gebracht en er geen sprake blijkt van een slikstoornis op basis van lichamelijke factoren, geeft de logopedist uitleg over het gewone (ongestoorde) slikproces. Het eten en drinken van alle voeding is bij psychogene dysfagie veilig. U hoeft daarom niet bang te zijn om zich te verslikken of te stikken. Veel mensen ervaren deze uitleg al als een geruststelling. In sommige gevallen kan dit voldoende zijn om het slikken weer als normaal te ervaren en weer normaal te kunnen gaan eten en drinken.

In andere gevallen blijft het slikken, ondanks uitleg en geruststelling, problematisch. Wanneer het slikken bij u problematisch blijft, kan er een therapietraject worden ingezet van ongeveer 8 tot 10 sessies. De logopedist leert u dan stapsgewijs weer normaal te gaan eten. In veel gevallen wordt ook een intakegesprek bij een psycholoog (met aandachtsgebied psychogene dysfagie) van Rijnstate aangevraagd. De psycholoog zal dan beoordelen in hoeverre er sprake is van een aanwijsbare niet-fysieke oorzaak voor uw slikprobleem en zal mogelijk eventuele hardnekkige denkbeelden/gedachten rondom het slikken samen met u kunnen aanpakken. Wanneer er sprake is van gewichtsverlies, u onvoldoende voedingsstoffen binnenkrijgt en uw medische conditie in gevaar is, zal de logopedist u adviseren een diëtist te bezoeken.

Prognose

Vaak is het mogelijk dat u weer een normaal eet- en drinkpatroon krijgt. Het kan echter wel zo zijn dat het eten en drinken een zogenoemde ‘zwakke plek’ blijft en dat bij spanningen, stress of ziek zijn de klachten weer (kortdurend) terugkeren.