Psychogene dysfagie
U ervaart slikklachten (dysfagie) die niet door een medische aandoening komen. Hier leest u wat een psychogene dysfagie is en op welke manier deze het beste kan worden behandeld.
Bij psychogene dysfagie ervaart iemand problemen met het slikken van speeksel en/of voedsel, zonder dat daar een duidelijke, medische oorzaak voor is. Dit betekent niet dat uw slikklachten niet echt zijn: slikklachten kunnen ook niet-lichamelijke oorzaken hebben.
Deze klachten kunnen erg verschillen: van lichte klachten waarbij iemand een brok in de keel voelt en moeizaam slikt, tot ernstige slikklachten waarbij het iemand niet lukt om voldoende voeding binnen te krijgen. Meestal levert het slikken van vaste voeding meer problemen op dan vloeibare voeding.
In sommige gevallen komt dat door angst voor slikken, bijvoorbeeld omdat men bang is om zich te verslikken of te stikken. De oorzaak van deze angst kan door een nare ervaring komen - bijvoorbeeld een verslikincident in het verleden – maar vaak kan de angst niet goed verklaard worden. Duidelijk is wel dat de angst in de loop der tijd steeds groter kan worden en de slikproblemen daardoor kunnen toenemen. Ook spanningen kunnen slikproblemen veroorzaken of verergeren.
De slikproblemen kunnen uiteindelijk leiden tot medische en/of sociale problemen (bijvoorbeeld gewichtsverlies of niet meer kunnen eten/drinken in gezelschap).
Klachten
De klachten die ervaren worden, verschillen van persoon tot persoon.
Mogelijke klachten die u kunt ervaren:
- angst om te verslikken
- angst om te stikken
- moeizaam slikken
- onevenredig lang kauwen
- veel drinken nodig om voedsel weg te slikken
- meerdere keren moeten slikken per hap/slok
- gevoel dat er voedsel in uw keel achterblijft na het slikken
- gevoel te moeten kokhalzen/spugen
- gevoel voedsel niet weg te krijgen
- gevoel geen adem meer te krijgen tijdens het slikken
- gevoel een brok in de keel te hebben
- niet in gezelschap kunnen eten of drinken
- spanning ervaren tijdens eten of drinken
- slikken lukt alleen in een bepaalde houding of op een specifieke manier
- in paniek raken tijdens eten of drinken
- bepaalde voeding niet meer kunnen slikken..
Wat doet de logopedist?
De logopedist geeft inzicht in uw slikproblemen. Dit gebeurt eerst door een uitgebreid vraaggesprek. Daarna zal de logopedist onderzoek doen naar uw slikfunctie. Hierbij wordt het eten en drinken heel precies bekeken en beoordeeld. Er wordt ook een radiologisch slikonderzoek op de afdeling Radiologie gedaan.
Behandeling
Bij een psychogene dysfagie blijkt uit logopedisch onderzoek dat er geen lichamelijke problemen zijn die het slikken bemoeilijken. Wanneer de resultaten van het onderzoek hierop wijzen, geeft de logopedist uitleg over het gewone (ongestoorde) slikproces. Het eten en drinken van alle voeding is bij psychogene dysfagie veilig. U hoeft daarom niet bang te zijn om zich te verslikken of te stikken. Veel mensen ervaren deze uitleg al als een geruststelling. In sommige gevallen kan dit voldoende zijn om het slikken weer als normaal te ervaren en weer normaal te kunnen gaan eten en drinken.
In andere gevallen blijft het slikken, ondanks uitleg en geruststelling, problematisch. Als de slikproblemen aanhouden, kan er een therapietraject worden ingezet van ongeveer 8 tot 10 sessies. De logopedist leert u dan stapsgewijs weer normaal te gaan eten.
Vaak krijgt u dan ook een intakegesprek bij een psycholoog (met aandachtsgebied psychogene dysfagie) van Rijnstate. De psycholoog beoordeelt dan in hoeverre de oorzaak van uw slikprobleem psychologisch is. Ook kan de psycholoog u helpen om hardnekkige denkbeelden/gedachten rondom het slikken aan te pakken.
Wanneer u gewicht verliest, onvoldoende voedingsstoffen binnenkrijgt en uw medische conditie in gevaar is, zal de logopedist u adviseren een diëtist te bezoeken.
Vaak is het mogelijk dat u weer een normaal eet- en drinkpatroon krijgt. Het kan wel zo zijn dat het eten en drinken een ‘zwakke plek’ blijft en dat de klachten weer (tijdelijk) terugkeren bij spanningen, stress of ziek zijn.
