Aandoening, behandeling en onderzoek
Patiënte met arts en verpleegkundige in behandelkamer

Plasbuiskatheter (verblijfskatheter)

Er is bij u een katheter geplaatst via de plasbuis. Deze plasbuiskatheter wordt ook wel een verblijfskatheter genoemd. Hier leest u informatie over uw behandeling en hoe u de katheter kunt verzorgen. 

Waarom een katheter? 

In de blaas wordt de urine uit de nieren opgevangen en verzameld totdat u aandrang krijgt om te plassen. Soms lukt het niet om de blaas leeg te plassen. Dit kan meerdere oorzaken hebben. Er kan een vernauwing van de plasbuis zijn door een te grote prostaat of littekenweefsel in de plasbuis. Het kan ook zijn dat de blaasspier niet meer krachtig genoeg is om de blaas leeg te knijpen. Als de blaas niet goed geleegd wordt, is de kans op urineweginfecties heel groot. Met een katheter wordt de blaas weer goed geleegd.

Hoe wordt een plasbuiskatheter geplaatst? 

De verpleegkundige wast met behulp van gaasjes en water de uitgang van de plasbuis. De uitgang van de plasbuis zit bij vrouwen tussen de schaamlippen en bij mannen onder de voorhuid. Daarna wordt glijmiddel in de plasbuis gespoten met behulp van een spuit. In dit glijmiddel zit een verdovend middel. Dat kan een branderig gevoel geven in de plasbuis.
De katheter wordt in de plasbuis geschoven. Als er urine uit de katheter komt, zit hij in de blaas.

Er wordt een klein ballonnetje opgeblazen in uw blaas. Dat zorgt ervoor dat de katheter in de blaas blijft zitten. Aan de katheter wordt een kraantje vastgemaakt en een opvangzak die aan uw been wordt gehangen: de beenzak. De urine kan nu aflopen naar deze beenzak.

Nadat de katheter is geplaatst, kunt u nog een tijdje een gevoel van aandrang hebben. Dat komt door de verdoving in het glijmiddel, door het glijden van de katheter door de plasbuis en bij mannen door de (vergrote) prostaat. Om dit gevoel tegen te gaan kunt u 2 tabletten paracetamol innemen.

Urine-opvangzakken 

Aan het eind van de katheter is een urine-opvangzak (ook wel katheterzak) bevestigd. Er zijn twee soorten urine-opvangzakken: de dagzak en de nachtzak.

De dagzak 
De dagzak, ook wel beenzak genoemd, is een zak die met een bevestigingssysteem aan uw been wordt gehangen. Dit kan een soort netkousje/zakje zijn waar de katheterzak in hangt. Het kunnen ook twee banden zijn die u om uw been vastmaakt met klittenband. De knopen die daarop zitten doet u door de knoopsgaten in de katheterzak.

Een beenzak moet lager hangen dan de blaas. Als u het grootste deel van de dag zit, wordt de dagzak om het onderbeen bevestigd. Als u rondloopt kan de dagzak om het bovenbeen.
Let op dat het kraantje van de urine-opvangzakken goed dicht is om lekkage te voorkomen.

De nachtzak
Als u naar bed gaat kunt u de nachtzak onderaan het kraantje van de dagzak koppelen. Dit kraantje zet u dan open. De nachtzak legt u in een emmer naast het bed, met het onderste kraantje dicht.
De volgende ochtend koppelt u de nachtzak weer los en laat u de nachtzak leeglopen in het toilet. Let op, als u dit doet, moet het kraantje van de dagzak dicht zijn. U spoelt de nachtzak door met kraanwater en hangt deze ergens te drogen.

De dagzak en de nachtzak moeten een keer per week vervangen worden. Het kraantje (flipflow) dat tussen de katheter en de dagzak geplaatst kan worden, moet elke zes weken worden vervangen, of eerder als het gaat lekken.

De katheter vervangen

Uw arts heeft met u besproken hoelang u de katheter moet dragen. Is deze periode langer dan zes weken, dan wordt de katheter vervangen. Het verwisselen van de katheter gebeurt om de zes tot twaalf weken. Dit kan worden gedaan door de huisarts, de wijkverpleegkundige of in het ziekenhuis op de polikliniek Urologie. U kunt hiervoor zelf een afspraak maken.

Aandachtspunten

  • Voldoende drinken is belangrijk. Wij adviseren u dringend minstens twee liter vocht per dag te drinken. Dat zijn zeven tot negen grote glazen. Door genoeg te drinken produceert u namelijk voldoende urine en worden de afvalstoffen uit het lichaam afgevoerd.
  • Let op uw stoelgang, deze moet regelmatig zijn. Verstopping van de darmen kan het afvoeren van urine belemmeren. We adviseren u vezelrijke voeding, zoals vers fruit, groente en volkorenbrood te eten.
  • Uw normale dagelijkse bezigheden kunt u gewoon blijven doen. Wij raden u aan om dagelijks te bewegen. Ook sporten hoeft geen probleem op te leveren als u een katheter heeft.
  • Vrijen met een katheter vraagt wat aanpassingen. Het is eventueel mogelijk een condoom om de penis en de katheter te doen.

Adviezen voor de verzorging 

Hygiëne
Wij adviseren u dringend de plasbuisuitgang en het gebied onder de voorhuid dagelijks met water schoon te maken. Dit mag onder de douche. Droog de huid wel goed af en gebruik geen crème of talkpoeder. Een katheter kan ervoor zorgen dat er wat meer afscheiding uit de plasbuis komt. Normaal stroomt deze afscheiding weg met de plas, nu loopt dat langs de katheter. Er kan ook wat bloed bij de afscheiding zitten. Dat kan gebeuren als u een makkelijk bloedende prostaat hebt en vlak nadat de katheter is geplaatst of verwisseld.

Was uw handen voordat u het kraantje of de opvangzak loskoppelt of vervangt.

Urineproductie 

Het is nodig dat u voldoende drinkt zodat u minstens anderhalve liter urine per dag produceert. De blaas reageert op een katheter door extra slijm te vormen. Als er veel slijm of slijmvliesvlokken in uw urine zitten, of als uw urine donker van kleur is en sterk ruikt, adviseren wij u dringend meer te drinken.

Wij adviseren u om voldoende te bewegen. Dit bevordert de afvoer van urine en de werking van uw darmen.

Om een goede blaasfunctie te bevorderen kunt u het kraantje op de katheter gebruiken. Als u aandrang krijgt (en anders in ieder geval maximaal om de vier uur), gaat u naar het toilet om uw blaas leeg te laten lopen via de katheter. ’s Nachts kunt u de nachtzak aankoppelen voor een ongestoorde nachtrust. In sommige gevallen mag in de eerste weken na het plaatsen van een katheter het kraantje nog niet gebruikt worden. Als de blaas erg overrekt is geweest door te veel urine (meer dan 500 ml) dan moet de blaas eerst een aantal weken rusten. In dat geval gebruikt u dag en nacht een nachtzak.

Als u een pleister gebruikt om de katheter te fixeren op uw been, is het nodig dat u iedere dag wisselt van been. Er ontstaat snel een drukplekje aan de binnenkant van de plasbuis in de eikel wanneer u de katheter steeds naar dezelfde kant laat aflopen. Dit voorkomt u door te wisselen.

Zwemmen /sporten 

Door gebruik te maken van het kraantje en de dagzak af te koppelen kunt u zich vrijer bewegen. Op deze manier kunt u gewoon naar het zwembad. De katheter kan in de zwembroek gelegd worden. Sommige mensen dragen een stuk knoopsgatenelastiek om hun middel om de katheter op een bepaalde plaats in de kleding te houden. Zoek voor uzelf een manier waarop het prettig draagt en laat u vooral niet te veel door de katheter beperken.

Materialen bestellen

De meeste materialen die u nodig heeft voor de katheter kunnen een week gebruikt worden. Daarna moeten de beenzakken, nachtzakken en kraantjes vervangen worden. Als u de katheter in het ziekenhuis heeft gekregen wordt hier een doos met materialen bij geleverd voor een periode van ongeveer drie weken. Dit gaat via de firma Medireva. U kunt de materialen alleen bijbestellen bij deze firma en niet via uw apotheek. Het telefoonnummer dat u hiervoor moet bellen staat op de bijgeleverde papieren. De levertijd is een werkdag. We raden u aan hiermee rekening te houden.

Als u de katheter via de huisarts of huisartsenpost gekregen heeft, kunt u nieuwe materialen bestellen via uw apotheek.

Wat kunt u doen bij problemen?

Het kan zijn dat u thuis problemen krijgt met de katheter. Hieronder leest u wat u dan kunt doen. 

  • Als er urine lekt langs de katheter via de plasbuis kan de katheter geknikt zitten of verstopt zijn. Controleer de slang, verander van houding en probeer even te bewegen. Als u materialen voor een blaasspoeling in huis hebt, kunt u proberen te spoelen. Wanneer de katheter verstopt blijft, kunt u de polikliniek Urologie of de thuiszorg bellen om de katheter te laten doorspoelen of verwisselen.
  • Uw blaas kan reageren op de katheter met blaaskrampen. Hierdoor kan er via de plasbuis urine langs de katheter lekken. U kunt dan het volgende doen: gebruik het kraantje overdag. Uw blaas vult zich dan, waardoor de punt van de katheter minder tegen de wand van uw blaas aanligt. Blijft u last houden van krampen, bel dan de polikliniek Urologie om medicijnen tegen de krampen te vragen.
  • Door beweging van de katheter in de blaas, bijvoorbeeld na lichamelijke inspanning, kan er bloed in de urine komen. Rust nemen en meer drinken zorgen er vaak voor dat het bloed verdwijnt. Blijft u een paar dagen bloed in uw urine houden, bel dan de polikliniek Urologie. Neem altijd contact met ons op als u niet alleen bloed in uw urine heeft, maar ook last krijgt van koorts en buikpijn en u zich ziek voelt.
  • Verstopping van de darmen veroorzaakt vaak ook problemen met de afvoer van urine uit de blaas. Om problemen met de katheter te voorkomen raden wij u aan bij een verstopping zo snel mogelijk maatregelen te nemen. U kunt hiervoor terecht bij de huisarts of apotheek.

Implantaatgegevens

Een implantaat is een medisch hulpmiddel dat in uw lichaam is geplaatst. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een heup- of borstprothese, een pacemaker, of platen en schroeven. Wilt u meer weten over uw implantaat of prothese? Kijk dan in uw dossier op Mijn Rijnstate in het menu onder 'Implantaten'.  Hier vindt u informatie als de naam, het type implantaat, het serienummer, en de datum waarop u uw implantaat heeft gekregen.

Sluiten

Welke informatie wilt u downloaden?

De pagina die u nu bekijkt, is automatisch aangevinkt om te downloaden. Ziet u hieronder nog meer pagina’s staan? Dan kunt u zelf aanvinken welke pagina’s u wilt toevoegen.

De huidige pagina

Lettergrootte PDF
Deel PDF via: