Het gebruik van pancreasenzympreparaten
Omdat uw alvleesklier te weinig pancreasenzymen aanmaakt, heeft uw arts u aangeraden om pancreasenzympreparaten te gaan gebruiken. Hier leest u meer over het gebruik van deze preparaten.
Voldoende pancreasenzymen om voedsel te verteren
De voedingsstoffen in ons voedsel, zoals vetten, eiwitten en koolhydraten, zijn te groot om direct opgenomen te worden in ons lichaam. De alvleesklier (pancreas) speelt een belangrijke rol bij de vertering van ons voedsel. De alvleesklier maakt spijsverteringsenzymen (pancreasenzymen) aan om de vertering van voedsel goed te laten verlopen. De pancreasenzymen verkleinen de voedingsstoffen in de dunne darm tot stoffen die het lichaam kan opnemen en gebruiken.
Voor een goede vertering van voedsel zijn voldoende pancreasenzymen nodig, vooral voor de vertering en opname van vet. Na een operatie aan of bij een ontsteking van de alvleesklier zijn er meestal te weinig pancreasenzymen voor een goede vertering.
Gevolgen van te weinig pancreasenzymen
Als uw alvleesklier te weinig pancreasenzymen aanmaakt, kan uw lichaam de voedingsstoffen niet goed verteren en opnemen, met name de vetten. De deels onverteerde voeding komt in uw ontlasting terecht. Dit kan de volgende klachten geven:
- een langdurig vol en opgeblazen gevoel na de maaltijd
- overmatige gasvorming en buikkrampen
- een afwijkende ontlasting. We spreken van afwijkende ontlasting wanneer u vaker naar het toilet moet, uw ontlasting meer stinkt dan normaal, uw ontlasting vaak beige/grijs van kleur is, vettig van samenstelling is of blijft plakken aan het toilet
Door de verminderde opname van voedingsstoffen ontstaat ook:
- een tekort aan de in vet oplosbare vitamines A, D, E en K. De darm neemt deze vitamines niet goed op, waardoor u ze verliest via de vettige ontlasting
- gewichtsverlies
- een verslechtering van uw voedingstoestand
De behandeling van te weinig pancreasenzymen
Om weer voldoende enzymen in uw dunne darm te krijgen, gaat u pancreasenzympreparaten innemen. Dit verbetert de vertering en opname van voedingsstoffen, ook al zorgt het niet voor een volledig normale vertering. De pancreasenzympreparaten bevatten de enzymen lipase, protease en amylase. Lipase zorgt voor vertering van vetten, protease zorgt voor vertering van eiwitten en amylase zorgt voor vertering van koolhydraten (suikers en zetmeel).
Wat zijn pancreasenzympreparaten?
Pancreasenzympreparaten zijn capsules met gedroogde korrels. In deze korrels zitten de werkzame enzymen. Iedere korrel bevat een beschermlaagje om de enzymen te beschermen tegen het maagzuur. Het maagzuur zou de enzymen onwerkzaam maken. In de dunne darm gaan de korrels uiteindelijk open en kunnen de verteringsenzymen hun werk doen.
Verschillende soorten preparaten
Er zijn verschillende preparaten die een verschillende hoeveelheid pancreasenzymen bevatten. De hoeveelheid enzymen drukken we uit in ‘eenheden’ lipase. Per merk of per soort pancreasenzymen kan de hoeveelheid lipase verschillen.
| SOORT PREPARAAT, PER CAPSULE |
EENHEDEN LIPASE PER CAPSULE |
GEBRUIK 1 CAPSULE BIJ ONDERSTAANDE |
| Laag gedoseerde preparaten (LD) | ||
| Creon | 10.000 | 5 tot 10 gram vet |
| Panzytrat (LD) | 10.000 | 5 tot 10 gram vet |
| Hoog gedoseerde preparaten (HD) | ||
| Creon Forte | 25.000 | 12 tot 25 gram vet |
| Pancrease HL | 25.000 | 12 tot 25 gram vet |
| Pancreatine | 25.000 | 12 tot 25 gram vet |
| Panzytrat | 25.000 | 12 tot 25 gram vet |
| Creon Extra Forte | 40.000 | 20 tot 40 gram vet |
Welke dosering kunt u gebruiken?
De hoeveelheid pancreasenzymen die u nodig heeft per maaltijd of tussendoortje, is vooral afhankelijk van de hoeveelheid vet die in de maaltijd zit, van de hoeveelheid pancreasenzymen die uw lichaam zelf nog aanmaakt en van de klachten die u eventueel nog ervaart.
Het algemene startadvies is om per 1 gram vet 1000 tot 2000 eenheden lipase te gebruiken. Per persoon kan dit afwijken en aangepast worden. Samen met uw arts en diëtist evalueert u uw ontlastingspatroon en welke klachten u heeft. Op basis daarvan wordt bepaald hoeveel enzymen u nodig heeft.
Hoe kunt u de pancreasenzympreparaten het beste innemen?
- Neem de capsules in bij de hoofdmaaltijden, maar ook bij tussendoortjes die minimaal 5 gram vet bevatten. Dit zijn bijvoorbeeld chocolademelk, vla, (gevulde) koek, chips en chocolade. Enzymen zijn niet nodig bij tussendoortjes die weinig of geen vet bevatten, bijvoorbeeld fruit, drop, kauwgom, zuurtjes, water, thee, koffie, limonade en ranja.
- Neem de capsules tijdens de maaltijd in. Wanneer de maaltijd langer duurt, bijvoorbeeld als u uit eten gaat, verdeel dan de capsules over de maaltijd, bij aanvang, halverwege en na de maaltijd.
- De enzymen werken vanaf een half uur tot een uur na inname en blijven anderhalf tot twee uur actief in de darm.
- Bent u een capsule vergeten in te nemen, doe dit dan alsnog tot een half uur na de maaltijd. Neem ze niet later in, want dan hebben de enzymen onvoldoende tijd om zich met het voedsel te mengen.
Mogelijke bijwerkingen
Overmatig gebruik van pancreasenzymen kan verstopping (obstipatie) tot gevolg hebben. Overleg in dat geval met uw arts en/of diëtist of de dosering verminderd kan worden.
Praktische dieetadviezen
Hieronder vindt u informatie over groepen voedingsmiddelen die geen vet bevatten, voorbeelden van broodmaaltijden en een warme maaltijd met het vetgehalte en een lijst met veelgebruikte producten. Met behulp hiervan kunt u berekenen hoeveel vet de maaltijd bevat die u gaat gebruiken.
Voedingsmiddelen die geen vet bevatten:
- thee, koffie, limonade, frisdrank en vruchtensappen
- fruit (behalve avocado) en appelmoes
- groenten (behalve groenten a la crème)
- aardappelen, rijst, macaroni en spaghetti
- ontbijtkoek
- magere yoghurt, magere melk, halfvolle koffiemelk
- jam, honing, stroop, vruchtenhagel
- suiker, zuurtjes, pepermunt en drop (behalve Engelse drop)
Voorbeeld van maaltijden met de hoeveelheid vet erbij:
| BROODMAALTIJD 1 | 2 beschuiten besmeerd met 10 gram margarine of boter beleg:1 plak (20 g) 48+ kaas 1x jam 1 glas (150 ml) halfvolle melk |
2 8 totaal 6 18 gr. 0 2 |
| BROODMAALTIJD 2 | 1 snee brood 1 plak ontbijtkoek besmeerd met 10 gram margarine beleg: 1x mager vleesbeleg |
1 totaal |
| BROODMAALTIJD 3 | 2 sneden brood besmeerd met 10 gram margarine of boter beleg: 1 plak (20 gram) 48+ kaas jam, honing 1 schaaltje (150 ml) volle yoghurt |
2 totaal 8 20 gr. 6 0 4 |
| WARME MAALTIJD | 100 gram mager vlees, kip of vis bereid met 15 gram margarine of boter groente, gekookt of rauw zonder boter of saus aardappelen, gekookt of pasta/ rijst 1 schaaltje volle yoghurt of volle vla (150 ml) |
3 totaal 12 19 gr. 0 0 4 |
Vetgehalte van veelgebruikte producten
Hieronder treft u een lijst aan van een aantal veelgebruikte producten met de hoeveelheid vet die zij bevatten. Kijkt u bij andere producten op het etiket op de verpakking of gebruik de eetmeter van het Voedingscentrum op www.voedingscentrum.nl. Een andere tabel kunt u vinden op www.voedingswaardetabel.nl. Houdt u er wel rekening mee dat de hoeveelheid vet meestal staat vermeld voor 100 gram van het product. Reken dit om voor de hoeveelheid die u van het product gebruikt.
| MELKPRODUCTEN | HOEVEELHEID | GRAM VET |
| Magere melk | 1 glas, 150 ml | 0 |
| Halfvolle melk | 1 glas, 150 ml | 2 |
| Volle melk | 1 glas, 150 ml | 5 |
| Karnemelk | 1 glas, 150 ml | 1 |
| Volle chocolademelk | 1 glas, 150 ml | 4 |
| Magere yoghurt | 1 schaaltje, 150 ml | 0 |
| Halfvolle yoghurt | 1 schaaltje, 150 ml | 2 |
| Volle yoghurt | 1 schaaltje, 150 ml | 4 |
| Volle vla | 1 schaaltje, 150 ml | 4 |
| Magere kwark (met vruchten) | 1 schaaltje, 150 ml | 1 |
| Halfvolle kwark (met vruchten) | 1 schaaltje, 150 ml | 7 |
| Volle kwark (met vruchten) | 1 schaaltje, 150 ml | 12 |
| Pap | 1 schaaltje, 150 ml | 4 |
| BROODMAALTIJD | HOEVEELHEID | GRAM VET |
| Roomboter of (dieet)margarine | 1 kuipje, 10 gram | 8 |
| Halvarine | 1 kuipje, 10 gram | 4 |
| Brood | 1 snee, 35 gram | 1 |
| Beschuit | 1 stuk, 10 gram | 1 |
| Knäckebröd | 1 stuk, 10 gram | 1 |
| Kaas 30+ | 1 plak, 20 gram | 4 |
| Kaas 48+ | 1 plak, 20 gram | 6 |
| Vleeswaren mager* | voor 1 snee, 15 gram | 1 |
| Vleeswaren vet | voor 1 snee, 15 gram | 4 |
| Pindakaas | voor 1 snee, 15 gram | 8 |
| Hazelnootpasta | voor 1 snee, 15 gram | 5 |
| Gekookt ei | 1 stuk, 50 gram | 5 |
| WARME MAALTIJD | HOEVEELHEID | GRAM VET |
| Patat | 1 bakje, 150 gram | 20 |
| Mager vlees** | 1 stukje, 100 gram | 3 |
| Vet vlees of vette vissoort*** | 1 stukje, 100 gram | 15 |
| Crème fraîche | 1 eetlepel, 10 gram | 4 |
| Mayonaise | 1 eetlepel, 15 gram | 12 |
| Slagroom, ongeklopt | 1 eetlepel, 10 gram | 4 |
| Zure room | 1 eetlepel, 10 gram | 2 |
| TUSSENDOORTJES | HOEVEELHEID | GRAM VET |
| Biscuitje | 1 stuk, 10 gram | 1 |
| Cake | 1 plak, 30 gram | 7 |
| Roomboterkoekje | 1 stuk, 10 gram | 3 |
| Gevulde koek of speculaas | 1 stuk, 50 gram | 10 |
| Chocolade, melk of puur | 1 reep, 45 gram | 15 |
| Chocoprince of Pennywafel | 1 stuk, 25 gram | 6 |
| Stroopwafel | 1 stuk, 40 gram | 6 |
| M&M’s met pinda | 1 zakje, 50 gram | 14 |
| Mars | 1 stuk, 60 gram | 10 |
| IJs | 1 bolletje, 50 gram | 4 |
| Borrelnootjes | 1 eetlepel, 20 gram | 8 |
| Chips | 1 handje, 10 gram | 4 |
| Pinda’s | 1 eetlepel, 20 gram | 10 |
* Voorbeelden van magere vleeswaren zijn fricandeau, rookvlees, rosbief, achterham, tong, kalkoenham en kipfilet.
** Voorbeelden van magere soorten vlees, vis en kip zijn rollade, biefstuk, tartaar, hamlap, runderlappen, haaskarbonade, varkensfilet, ongepaneerde schnitzel, kip zonder vel, kalkoen, kabeljauw, koolvis, tonijn en kipfilet en vegetarische vleesvervangers.
*** Voorbeelden van vette vleessoorten en vis zijn worstsoorten, een saucijsje, schouderkarbonade, speklap, slavink, zalm, makreel en haring.
Meer weten?
Meer informatie vindt u op www.mlds.nl of www.enzymgebruik.nl. De app ‘Alvleesklierenzymen’ is gratis te downloaden in de App Store en de Google Play Store. Als u de juiste gegevens invoert, krijgt u advies over het persoonlijke gebruik van de medicatie.
Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen, neemt u dan gerust contact op met de afdeling Diëtetiek:
Telefoonnummer: 088 - 005 6354
Uw diëtist: ..........................................
