Het voorkomen van een nieuw hartinfarct

Zoals u op de bovenstaande pagina’s heeft kunnen lezen, wordt een hartinfarct vaak veroorzaakt door een acute (plotselinge) volledige of gedeeltelijke afsluiting van een kransslagader door aderverkalking.

Er zijn verschillende factoren die invloed hebben op de ontwikkeling van aderverkalking. U kunt het risico op een nieuw hartinfarct verlagen door deze factoren aan te pakken. Welke hartaandoening u ook heeft en welke behandeling u ook krijgt, het is belangrijk dat u zelf werkt aan het verminderen van deze risicofactoren.

Vaak kunt u het risico al verminderen door uw leefstijl of voedingspatroon aan te passen. Door de risicofactoren te verkleinen, is de kans groter dat uw behandeling succesvol is op de lange termijn. Aan sommige oorzaken kunt u niets doen, bijvoorbeeld als hart- en vaatziekten in de familie voorkomen. Andere risicofactoren kunt u zelf kleiner maken.

De volgende risicofactoren vergroten de kans op hart- en vaatziekten. Al deze factoren kunt u zelf beïnvloeden:

• Niet roken

Waarom niet roken?

Roken is een van de belangrijkste risicofactoren voor het krijgen van hart- en vaatziekten. Bij mensen boven de 20 jaar is roken de grootste veroorzaker van sterfte aan kanker en van het krijgen van hart- en vaatziekten. Ook het zogenoemde ‘meeroken’ verhoogt het risico op hart- en vaatziekten. Elk jaar overlijden er meer dan 20.000 mensen aan aandoeningen die in verband worden gebracht met roken, zoals longkanker en hartfalen.

Waar kan ik hulp krijgen?

Stoppen met roken is voor veel mensen moeilijk. Als u stopt met roken, kunt u last krijgen van vervelende bijwerkingen. Uw gewicht neemt bijvoorbeeld toe of u heeft last van slapeloosheid. Laat u hierdoor niet ontmoedigen, maar wees er wel op voorbereid. Denk bijvoorbeeld aan een goed voedingsplan en voldoende beweging. En zoek steun in uw omgeving. Met uw verpleegkundige kunt u bespreken welke ondersteuning en begeleiding u nodig heeft bij het stoppen met roken. Gezondheidsplein Rijnstate kan u hier ook bij helpen.

 

• Voeding

Gezond eten en drinken

Als u gezond eet en drinkt, vermindert u het risico op hart- en vaatziekten. Bovendien houdt u zo uw gewicht op peil, wat ook belangrijk is.

De voordelen van groenten en fruit

Groenten en fruit zijn rijk aan vitamine C, foliumzuur en kalium. Ze bevatten veel voedingsvezels en andere nuttige stoffen, terwijl ze weinig calorieën leveren. Het advies is om 2 stuks fruit en 200 gram groenten per dag te eten. Probeer er een gewoonte van te maken om bij uw ontbijt en lunch ook fruit te eten.

Welke vetten zijn goed en welke niet?

De kans op hart- en vaatziekten is het kleinst als u minder verzadigd vet eet. Veel mensen denken in eerste instantie aan zichtbaar vet, zoals boter en margarine. Er zijn echter heel veel voedingsmiddelen waar verzadigd vet in zit, zonder dat dit zichtbaar is. In volvette kaas bijvoorbeeld, in paté en in chips, maar ook in koekjes, gebak en snacks. U hoeft vet niet uit te bannen, maar gebruik minder verzadigd vet waar dat mogelijk is.

Kies bij bakken en braden bij voorkeur voor varianten met weinig verzadigd vet, zoals margarine of halvarine en vloeibare bak- en braadolie. In het algemeen geldt: hoe zachter het vet is bij kamertemperatuur, hoe minder verzadigd vet er in zit. Ook de wijze van bereiden bepaalt hoeveel vet er uiteindelijk in het eten zit. Gebruik bij voorkeur een pan met een antiaanbaklaag.

Vis bevat goede vetten

Het eten van vis heeft een gunstig effect op uw hart en bloedvaten. Vis bevat omega 3-vetzuren, gezonde (onverzadigde) vetzuren die vooral in vis zitten. Mensen die regelmatig vis eten, hebben meer van deze vetzuren in het lichaam. Eet één tot twee porties vis per week. U vindt deze goede vetten in bijvoorbeeld makreel, haring en zalm. Ook andere vissoorten zoals tonijn, kabeljauw of koolvis leveren vetzuren.

Gezonde melkproducten

Melkproducten zijn onmisbaar in uw voeding vanwege het calcium dat ze leveren. Gebruik zo vaak mogelijk magere of halfvolle varianten. Magere of halfvolle melk levert bijvoorbeeld net zo veel calcium als volle melk, maar bevat minder verzadigd vet. Vervang volvette slagroom bijvoorbeeld door slankroom of magere kwark.

Wees matig met zout

Het is voor iedereen goed om niet teveel zout te gebruiken. Gemiddeld eet de Nederlander zo’n negen gram zout per dag. Dit is 3600 milligram natrium. Het lichaam heeft onder normale omstandigheden ongeveer 400 milligram natrium per dag nodig, veel minder dus! Probeer daarom om maximaal 6 gram zout per dag binnen te krijgen, maar het liefst minder. Om ervoor te zorgen dat u minder zout binnenkrijgt, is het belangrijk om geen zout toe te voegen als u een maaltijd klaarmaakt.

In plaats van zout kunt u ook andere smaakmakers gebruiken:

• groene kruiden (basilicum, bieslook, dille, peterselie, rozemarijn);
• specerijen (kaneel, kruidnagel, peper, nootmuskaat);
• gember, ui, knoflook, mosterdzaad, pijnboompitten, sesamzaad en zonnebloempitten;
• azijn, wijn.

Producten met veel zout:

Kant-en-klare maaltijden bevatten veel zout. Hetzelfde geldt voor hartige snacks, zoute pinda’s, kaas, chips, kant-en-klare soepen en sauzen. Studentenhaver en noten uit de dop (zoals pelpinda’s) bevatten minder zout. Er bestaan ook kaassoorten met minder zout en licht gezouten rookvlees en rosbief.

• Alcohol

Af en toe een glaasje alcohol drinken kan geen kwaad, maar overmatig alcoholgebruik brengt veel risico’s met zich mee. Alcoholhoudende dranken leveren bovendien veel calorieën. Hoeveel calorieën dat zijn, hangt af van de hoeveelheid alcohol en suikers die de drank bevat.

• Bewegen

Waarom is bewegen belangrijk?

Regelmatig bewegen verbetert uw kwaliteit van leven. Als u niet genoeg aan beweging doet, kan dit direct of indirect het risico verhogen op het ontstaan van hart- en vaatziekten. Bovendien kunt u gemakkelijker uw gewicht op peil houden als u meer beweegt en heeft beweging een gunstig effect op diabetes.

Hoeveel moet ik bewegen?

Het is belangrijk dat u minimaal 30 minuten per dag intensief beweegt. Dat wil zeggen dat u merkt dat u zich inspant. Sporten valt hier natuurlijk onder, maar ook andere activiteiten in uw dagelijks leven, zoals huishoudelijk werk of fietsen en wandelen van en naar werk of school. De norm van 30 minuten is een ondergrens. Dat is dus de minimale hoeveelheid beweging die uw lichaam op een dag nodig heeft. Met meer inspanning kunt u meer gezondheidswinst behalen.

Hoe kan ik fitter worden?

Als u wilt bewegen om naast uw risico op hart- en vaatziekten te verminderen, maar ook uw fitheid wilt verbeteren, is het belangrijk dat u elke dag minstens 45 minuten intensief beweegt. Dit hoeven niet per se 45 aaneengesloten minuten te zijn. U kunt het ook verspreid over de dag doen. Kies een activiteit die bij u past en die laagdrempelig is. Het kan helpen om samen met iemand anders te gaan bewegen.

• Hoge bloeddruk

Wat is een hoge bloeddruk?

Een hoge bloeddruk heeft enorme gevolgen voor de gezondheid. Het is een van de belangrijkste risicofactoren voor hart- en vaatziekten. Ongeveer 20 tot 30 procent van de totale sterfte aan beroerte, vaatvernauwende hartziekten en hartfalen komt door een verhoogde bloeddruk.

Hoe een hoge bloeddruk ontstaat, is voor het grootste deel niet bekend. Wel is bekend dat voeding (teveel zout en te weinig groenten en fruit) en overgewicht een erg grote bijdrage leveren aan een hoge bloeddruk. Ook stress, te weinig beweging, roken en teveel alcohol zorgen voor een hoge bloeddruk. Als u ouder wordt stijgt uw bloeddruk, dat is normaal. Ook speelt erfelijke aanleg een rol. Soms is een hoge bloeddruk het gevolg van een nierziekte.

Van een hoge bloeddruk merkt u zelf niets. Helaas draagt een langdurige hoge bloeddruk wel bij aan het beschadigen van de vaatwand van de slagaders, met als gevolg de ontwikkeling van bijvoorbeeld aderverkalking.. Hierdoor kunnen vernauwingen van de kransslagaders ontstaan. De bloeddruk en de kans op een hart- en vaatziekte verhogen daardoor.

Wat is bloeddruk?

Het hart knijpt samen om het bloed de slagaders in te pompen. De druk die op de slagaders komt te staan heet bloeddruk. Als het hart samenknijpt is de druk het hoogst. Dit heet de bovendruk. Als het hart zich ontspant, is de bloeddruk het laagst. Dit heet de onderdruk.

Uw bloeddruk schommelt. In de ochtend en avond is de waarde vaak wat lager dan 's middags. Als u beweegt of praat dan stijgt uw bloeddruk. Ook uw stemming heeft invloed. Bent u angstig, boos of aangeslagen? Dan stijgt uw bloeddruk.

Wanneer is uw bloeddruk te hoog?

Een arts meet uw bloeddruk op verschillende tijdstippen. Pas dan kan hij vaststellen of u werkelijk een hoge bloeddruk heeft. De bloeddruk is te hoog als bij meerdere metingen:

• uw bovendruk 140 mmHg of hoger is;
• uw onderdruk 90 mmHg of hoger is.

Deze waarden gelden voor volwassenen. De bovendruk geeft de beste schatting van het risico op hart- en vaatziekten. Door gezond te leven en een gezond gewicht kunt u voorkomen dat uw bloeddruk stijgt.

• Te hoog cholesterolgehalte

Maar liefst 1 op de 3 mensen heeft te maken een verhoogd cholesterolgehalte. Cholesterol is een bouwstof voor cellen en hormonen die van nature in je lichaam voorkomt. Het meeste cholesterol maakt u zelf aan in de lever. Een klein gedeelte krijgt u binnen via voeding. In het ideale geval maakt uw lichaam precies genoeg cholesterol aan. Maar dat gebeurt niet altijd. Te veel cholesterol in het bloed kan leiden tot aderverkalking en dus een vergroot risico op hart- en vaatziekten.

Een te hoog cholesterolgehalte heeft verschillende oorzaken:

• veel verzadigd vet eten
• overgewicht
• erfelijke aanleg
• diabetes
• een traag werkende schildklier
• bepaalde medicijnen

Door gevarieerd en weinig verzadigde vetten te eten kunt u uw cholesterolgehalte met ongeveer 10% verlagen.

Als u een hartinfarct heeft gehad, is de streefwaarde van het cholesterolgehalte in het bloed nog lager dan normaal. Zo zal uw behandelend artsbijna altijd een cholesterolverlagend middel voorschrijven. Het risico op een nieuw hartinfarct wordt kleiner wanneer het cholesterol tot op het gewenste niveau is verlaagd.

• Te hoge glucosewaarden bij diabetes

De hoeveelheid suikers, glucose, in het bloed wordt ook wel suikergehalte, glucosegehalte of bloedsuikerspiegel genoemd. Het bloedglucosegehalte wordt aangeduid in mmol/liter. Dat noemen we de bloedglucosewaarde. Als u diabetes heeft en insuline gebruikt, dan bepaalt u meerdere malen per dag zelf uw bloedglucosewaarde met een vingerprik.

Normaal gesproken schommelt de bloedsuiker (bloedglucose) tussen 4,0 en 8,0 mmol/l.

Of iemand echt diabetes heeft, kan alleen een bloedtest duidelijk maken. Dat gebeurt vaak met een kleine vingerprik om te kijken naar het glucosegehalte van het bloed. Dat is de bloedsuikerspiegel. De bloedtest wordt het liefst op een aantal momenten gedaan: nuchter (acht uur daarvoor niets gegeten of gedronken behalve water) en ongeveer anderhalf tot twee uur na een maaltijd. Vaak wordt het bloed onderzocht in een laboratorium als extra controle.

• Overgewicht

Heb ik overgewicht?

Als u meer energie binnenkrijgt dan u verbruikt, wordt u dikker. Als u overgewicht heeft, loopt u een hoger risico om hart- en vaataandoeningen te krijgen. De Body Mass Index (BMI) is een maat om te beoordelen of u een gezond gewicht heeft. U kunt uw BMI ook berekenen op www.hartstichting.nl/bmi. 

U kunt uw BMI ook zelf berekenen:

• Neem uw lengte in meters, bijvoorbeeld 1.75 meter.
• Neem hiervan het kwadraat: 1.75 x 1.75 = 3.0625.
• Neem uw gewicht in kilo’s, bijvoorbeeld 79 kilo.
• Deel uw gewicht door het kwadraat van uw lengte: 79 : 3.0625 = 25,7959.

Uw BMI is dan 25,7959, afgerond 26. Vanaf een index van 25 spreken we van (licht) overgewicht. Boven een waarde van 30 is er sprake van ernstig overgewicht of obesitas.

Maakt het uit waar mijn extra gewicht zit?

Het is belangrijk om te weten waar uw extra gewicht zit. 'Appeltypes' hebben meer vet in en rond de buik. 'Peertypes' hebben het vet meer op de heupen. Appeltypes hebben meer kans op een hoge bloeddruk, diabetes mellitus of hart- en vaatziekten dan peertypes. Zij worden vaker getroffen door een combinatie van de drie bovengenoemde aandoeningen. Die combinatie wordt aangeduid als het ‘metabool syndroom’.

Wat is het metabool syndroom?

Het metabool syndroom begint met vetstapeling in de buik. Dit verhoogt de bloeddruk en verstoort het suikergehalte. Bovendien is het nadelig voor uw cholesterol. Door gezond te leven, gaat u dit tegen. Dit houdt in: niet roken, voldoende bewegen, verstandig eten en zorgen voor een gezond gewicht. De volgende middelomtrekken zijn richtlijnen voor een gezond gewicht:

Vrouwen: 80 - 88 centimeter

Mannen: 94 - 102 centimeter

Afvallen doet u niet alleen!

Afvallen is niet makkelijk. Een streefgewicht behouden is vaak moeilijk. Als u wilt afvallen, staat u er zeker niet alleen voor. Vraag hulp aan uw cardiovasculair verpleegkundige.

• Stress

Wat is stress?

Stress is een natuurlijke reactie van uw lichaam in noodsituaties. In uw hersenen komen dan hormonen vrij die u op ‘scherp’ zetten. Af en toe een beetje stress is niet erg, maar langdurige stress verhoogt het risico op onder andere hart- en vaatziekten.

Wat doet stress?

Langdurige stress zorgt ervoor dat uw hartslag omhoog gaat, uw ademhaling versnelt, uw spieren zich aanspannen en uw bloeddruk stijgt. Stress zorgt er ook voor dat uw bloed sneller stolt, waardoor er gemakkelijker bloedpropjes kunnen ontstaan.

Indirect kan stress ervoor zorgen dat u ongezonder gaat leven, bijvoorbeeld omdat u meer of opnieuw gaat roken, ongezond gaat eten, veel alcohol gaat drinken en te weinig beweegt. En dat geeft allemaal risico’s voor hart- en vaatziekten en andere lichamelijke of geestelijke klachten.

Hoe kunt u omgaan met stress?

Door te ontspannen kunt u leren om te gaan met stress. Doe bijvoorbeeld eens ontspanningsoefeningen, maak een wandeling, lees een boek, ga op tijd naar bed en doe dingen waar u plezier aan beleeft. Wees alert op de signalen van stress, zoals een stijve nek, pijnlijke rug, hoofdpijn of vermoeidheid. Probeer er ook tijdig wat aan te doen. Vraag uzelf af hoe u stress kunt voorkomen, wat u in uw manier van leven kunt en wilt verbeteren. Stel daarvoor haalbare doelen.

Bewegen helpt tegen stress

Bewegen helpt om u minder somber te voelen en kan u nieuwe, positieve energie geven. Beweeg minstens een half uur per dag matig tot intensief. Bij intensief bewegen gaat uw hartslag omhoog, maar kunt u nog wel praten. Kies een vorm van bewegen die bij u past en maak van bewegen een vast onderdeel binnen uw leefpatroon. Lees meer over gezond bewegen.

• Onzorgvuldig medicijngebruik

Het zorgvuldig gebruiken van medicijnen klinkt makkelijker dan het vaak is.

De meeste medicijnen zijn belangrijk voor de rest van uw leven. Zeker als u meerdere medicijnen per dag moet nemen, kan dat een belasting zijn. Heeft u problemen met uw medicijnen of heeft u vragen? Bespreek dit dan met uw arts of cardiovasculair verpleegkundige.

Risicofactoren aanpakken

Gezonder leven en leefgewoontes veranderen kan een behoorlijke opgave zijn.

Het is belangrijk dat u een manier kiest die bij u past. Dan is de kans op succes het grootst.

Misschien pakt u het liefst alles tegelijk aan. Het kan ook zijn dat u liever met één risicofactor begint.

Meer weten? Kijk op de website van de Hartstichting (link naar https://www.hartstichting.nl/shop).