Gynaecomastie

De arts heeft bij u gynaecomastie vastgesteld. Gynaecomastie is borstvorming bij mannen. Hier vindt u informatie over de aandoening en over de behandelingsmogelijkheden.

Hoe ontstaat gynaecomastie?

Als baby hebben meisjes en jongens kleine klierschijfjes achter de tepel. Meestal verdwijnen deze kierschijfjes bij jongens in de kindertijd weer. In de pubertijd krijgen meisjes borsten. Dit gebeurt onder invloed van hormonen. Ook bij jongens in de pubertijd kunnen de borstklieren door hormonen opzwellen. Meestal aan beide kanten, soms aan één kant. Deze vergroting van de borsten in de pubertijd duurt meestal kort, maar kan ook meer dan drie jaar blijven bestaan. Een borstkliervergroting bij de man voelt meestal als een elastische zwelling van ongeveer één tot twee centimeter achter de tepel.

Als baby en als puber is borstklierzwelling bij de man een normale reactie van de borstklier op hormonen. Ook vanaf middelbare leeftijd kan de borstklier bij de man gaan opzwellen. In medische termen noemen we deze vorm van gynaecomastie ‘fysiologisch’. Op oudere leeftijd kunnen ook andere oorzaken een rol spelen. Gynaecomastie kan ook ontstaan zijn:

• als bijwerking van bepaalde medicijnen;
• als reactie op stofwisselingsveranderingen bij lever- of nierziekte;
• bij verandering in de productie van de hormonen ( weinig productie door de zaadbal, stress) of bij het slikken van hormonen;
• bij hormoonproducerende gezwellen van zaadbal of luchtwegen;
• als borstkanker bij de man.

Meestal is bij een niet-fysiologische gynaecomastie moeilijk een oorzaak te vinden. Er kan ook sprake zijn van pseudo-gynaecomastie: de borstklier zelf is dan niet afwijkend, maar door vetafzetting zijn er 'borsten' ontstaan.

Wat zijn de klachten bij gynaecomastie?

Vaak geeft het ontdekken van gynaecomastie onrust. Mensen kunnen hun lichaam hierdoor minder mooi vinden. Gynaecomastie kan ook vervelend zijn, bijvoorbeeld bij het dragen van bretels of van een rugzak. Soms zijn er pijnklachten.

Welke onderzoeken zijn nodig?

Bij fysiologische gynaecomastie op babyleeftijd en in de pubertijd is een lichamelijk onderzoek door de arts meestal voldoende.

Als de kans op niet-fysiogische gynaecomastie bestaat, is soms extra onderzoek nodig. Dat kan een bloedafname zijn om bepaalde stoffen in het bloed te onderzoeken. Maar ook een echo van de borstklier, van de zaadballen en/of van de lever. Soms maken we een röntgenfoto van de borstklier en/of van de longen.

De arts kan ook denken aan een kwaadaardige aandoening. In dat geval kan een celonderzoek na een 'punctie' nodig zijn. Er wordt dan met een naaldje in het weefsel geprikt om cellen te krijgen.

Welke behandelingen zijn mogelijk?

Als gynaecomastie niet fysiologisch is, maakt de arts een behandelingsplan. Het soort behandeling hangt af van de oorzaak van de gynaecomastie:

• Als de gynaecomastie bijvoorbeeld het gevolg is van medicijngebruik, dan kan de arts bekijken of het nodig is het medicijn te vervangen of te stoppen.
• Wanneer het borstkanker blijkt te zijn, dan wordt meestal het gebied met de borstklier en de tepel verwijderd, samen met de okselklier aan die kant.
• Is een zaadbalgezwel de oorzaak, dan wordt eerst de zaadbal verwijderd en dan een nieuw behandelingsplan gemaakt.

Wanneer een operatie?

Als de oorzaak niet duidelijk is, kan worden besloten tot een operatie. Dit hangt af van de omstandigheden en de klachten. Bij deze operatie verwijdert de arts het klierweefsel onder de tepel door. De operatie vindt plaats onder narcose. Meestal gebeurt dit in een dagbehandeling. Na de operatie is het operatiegebied gevoelig. Een pijnstiller kan dan helpen. Een verwijderde borstklier wordt meestal voor pathologisch onderzoek opgestuurd. Vaak is de uitslag bij de eerste controleafspraak na de operatie bekend.