Diverticulose en diverticulitis

U heeft last van uitstulpingen in uw dikke darm (diverticulose) of van een ontsteking van deze uitstulpingen (diverticulitis). Hier leest u meer over het ontstaan en de behandeling hiervan.

Wat zijn divertikels? 

Divertikels zijn uitstulpingen van het slijmvlies van de darmwand die meestal in het laatste deel van de dikke darm voorkomen. Ze kunnen worden vergeleken met de binnenband van een fiets die op een zwakke plek door de buitenband naar buiten drukt, waardoor er een uitstulping ontstaat. 

Verschijnselen en klachten 

Het aantal mensen bij wie divertikels in de dikke darm voorkomen is de laatste jaren fors toegenomen. Zeker 40% van de mensen boven de 40 jaar zouden divertikels hebben. Veel mensen weten dit niet omdat het meestal geen klachten veroorzaakt. Krijgt u er wel last van, dan gaat het meestal om buikpijn, obstipatie (moeilijke stoelgang) of diarree. De problemen ontstaan meestal pas als er ontlastingsresten in de divertikels achterblijven, waardoor bacteriën zich gaan vermenigvuldigen en de kans op een ontsteking (diverticulitis) groter wordt. De ontsteking kan ook leiden tot een vernauwing van de doorgang van de dikke darm, waardoor de ontlasting niet meer goed door de darm gaat. Divertikels kunnen ook een darmbloeding veroorzaken. Dit kan met veel bloedverlies gepaard gaan. 

Divertikels moeten niet worden verward met darmpoliepen. Poliepen groeien op het slijmvlies van de darm naar binnen en kunnen darmkanker veroorzaken. Divertikels groeien door de darmwand heen de buikholte in en worden nooit kwaadaardig. 

Wat is diverticulose en hoe ontstaat het? 

Diverticulosis betekent dat er divertikels aanwezig zijn in de dikke darm. Diverticulosis is vaak het gevolg van een tekort aan voedingsvezels in de voeding, wat tot harde ontlasting kan leiden. Dit zorgt ervoor dat de spieren van de darm zich erg moeten inspannen om de harde ontlasting voort te bewegen. Hierdoor neemt de druk in de dikke darm toe en ontstaan er uitstulpingen (divertikels) op zwakke plekken in het slijmvlies. Behalve een vezelarme voeding kan de oorzaak ook liggen in het slapper worden van de darmwand bij het ouder worden. 

Wat is diverticulitis? 

Diverticulitis ontstaat wanneer een divertikel ontstoken raakt. Dit kan gebeuren wanneer er ontlastingsresten achterblijven in de divertikels, die er voor zorgen dat er steeds meer bacteriën bijkomen. Het slijmvlies van de divertikels raakt hierdoor beschadigd, wat op den duur kan leiden tot een ontsteking en het ontstaan van een abces. Een abces is een holte gevuld met pus. Dit gaat gepaard met pijn en meestal met koorts. Het komt soms voor dat de divertikel knapt en de darminhoud de buikholte inloopt. Er is dan sprake van een perforatie, die een buikvliesontsteking kan veroorzaken. Hierbij gaat het om een levensbedreigende situatie waarvoor vrijwel altijd een operatie nodig is. Ook kan een operatie nodig zijn bij steeds terugkerende ontstekingen of wanneer een ernstige ontsteking niet reageert op de behandeling met medicijnen en (aangepaste) voeding. 

Wat zijn de klachten? 

Zoals beschreven hoeven divertikels niet altijd klachten te veroorzaken. Hevige klachten ontstaan vooral bij diverticulitis.

De meest voorkomende klachten zijn: 

• buikpijn linksonder in de buik; de pijn kan direct hevig zijn of er is sprake van eerst zeurende pijn die pas na enkele dagen erger wordt;
• veranderd ontlastingspatroon: obstipatie en/of diarree;
• een opgezette buik;
• misselijkheid, soms met braken;
• soms bloedverlies uit de anus;
• koorts.

Behandeling 

Dieetmaatregelen 

Bij diverticulose raden we altijd een voedingsvezelrijke voeding aan. Hierbij moet u ook 1½-2 liter vocht per dag drinken. Een voedingsvezelrijke voeding is goed voor iedereen met diverticulose, ook als u geen klachten heeft. Als er sprake is van buikpijn, obstipatie of diarree, kan een voedingsvezelrijke voeding helpen om uw klachten te verminderen. De kans op obstipatie wordt hiermee kleiner. Dit gaat de vorming van nieuwe divertikels tegen. Meer informatie over de reden en inhoud van een vezelrijke voeding, kunt u lezen in de informatie over Vezelrijke voeding die verkrijgbaar is bij de verpleegkundige of uw maag-, darm-, lever (MDL-)arts.

In de acute fase van de ontsteking kunt u vaak tijdelijk niets eten. De darmen moeten volledig tot rust komen. Om ervoor te zorgen dat u tijdens het ziek zijn wel de benodigde voeding krijgt, geven we u volledige drinkvoeding of sondevoeding. Als de ontsteking geneest, kunt u uw voeding weer uitbreiden naar een “normale” voeding, met extra aandacht voor voedingsvezels en vocht.

Als er sprake is van een vernauwing van de dikke darm, kan het noodzakelijk zijn uw voeding tijdelijk aan te passen. In dat geval raden we een vezelarme voeding aan die ervoor zorgt dat u tijdelijk weinig ontlasting produceert. Als de vernauwing weg is, kunt u langzaam weer “normale” voeding eten, zolang u maar extra aandacht heeft voor voedingsvezels en vocht.

Medicijnen 

Als de divertikels ontstoken zijn, schrijft de MDL-arts een antibioticakuur voor. Ook krijgt u dan een medicijn om uw ontlasting zachter te maken, zoals Metamucil of Movicolon. Als het nodig is, krijgt u een pijnstiller tegen de pijn en de krampen.

Operatie 

Bij ernstige complicaties, zoals een (dreigende) perforatie of een buikvliesontsteking, is het noodzakelijk om te opereren. Het kan nodig zijn dat hierbij een stuk darm wordt verwijderd, waarna de uiteinden van de resterende delen van de dikke darm weer aan elkaar worden gehecht. Ook kan het nodig zijn dat de chirurg een tijdelijke stoma plaatst. Uw ontlasting kan dan via deze kunstmatige uitgang uw lichaam verlaten. Meestal kunnen de darmuiteinden na enkele maanden weer aan elkaar worden gehecht, zodat de stoma opgeheven kan worden. 

Leefregels 

De beste manier om uw dikke darm gezond te houden en vorming van divertikels tegen te gaan is door gezond te eten. Een gevarieerde, regelmatige en vezelrijke voeding die tevens voldoende vocht bevat, is de basis voor een goede darmwerking en een goed ontlastingspatroon. Behalve gezond eten is het ook goed om regelmatig te bewegen en te sporten. Dit heeft een positieve invloed op uw hele lichaam en helpt mee de darm(ritme) gezond te houden. Verder is het van belang te stoppen met roken, omdat roken een schadelijke invloed heeft op het maagdarmkanaal.

Als u gewend was een voeding te gebruiken met weinig vezels, kan de overstap naar een vezelrijke voeding in eerste instantie een verergering van eventueel bestaande klachten geven, zoals een opgezet gevoel, winderigheid en rommelingen in uw darmen. Uw darmen worden door de toename van vezels meer geprikkeld, waardoor het darmritme toeneemt. Wees erop bedacht dat dit toegenomen darmritme juist wenselijk is en dat het zeker een aantal weken kan duren voordat de darmen aan de nieuwe manier van eten gewend zijn. Het is daarom verstandig om niet meteen op te geven als de klachten toenemen, maar de voedingsveranderingen en de darmwerking zes tot acht weken de kans te geven. Uiteindelijk heeft u er baat bij!

Vragen? 

Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen, dan kunt u die tijdens de opname aan uw arts of verpleegkundige stellen.

Na de opname kunt u terecht bij uw MDL-arts of op het telefonisch spreekuur van de verpleegkundige poli MDL. Dit vindt elke werkdag plaats tussen 9.00 en 10.00 uur en tussen 13.30 en 14.00 uur (zonder afspraak). Bel voor het spreekuur 088 - 005 8888 en vraag naar seinnummer 3631.  

Voor algemene informatie over divertikels en diverticulitis verwijzen we u naar de website van de Maag Lever Darm Stichting.