Dieetadviezen voor mensen met een ileostoma

U heeft of u krijgt binnenkort een ileostoma. Een ileostoma is een kunstmatige uitgang van de dunne darm. Deze is aangelegd omdat de dikke darm is verwijderd of omdat die (tijdelijk) niet wordt gebruikt. Hier leest u belangrijke adviezen over voeding bij een ileostoma.

Waarom voedingsadviezen bij een ileostoma? 

In de dikke darm worden zout en vocht weer in het lichaam opgenomen. De ontlasting wordt hier ingedikt.
Doordat de functie van de dikke darm ontbreekt, verliest u veel zout en vocht met de ontlasting. U kunt daardoor een zout- en vochttekort krijgen. De ontlasting die via een ileostoma het lichaam verlaat, is meestal dun tot brijachtig. 

Klachten door een zout- en vochttekort 

Hier leest u welke klachten kunnen wijzen op een zout- en/of vochttekort.

Klachten bij zouttekort: 

• vermoeidheid
• duizeligheid
• prikkelbaarheid
• slaapstoornissen
• concentratiestoornissen
• spierkrampen
• snel gewichtsverlies

Klachten bij een vochttekort:

• dorst
• sufheid
• vermoeidheid
• verminderde eetlust

Zoutbehoefte en ongewenste gewichtstoename

Wij raden u aan om zoutrijke voeding te gebruiken. Gebruik daarom veel zout bij de bereiding van uw maaltijd. Of strooi nog wat extra zout over uw maaltijd nadat deze is bereid. Ook andere producten kunnen u helpen het zouttekort te voorkomen. In sommige zoutrijke producten zitten ook veel calorieën (energie). Gebruik deze producten met mate als u ongewenst zwaarder wordt.

Grote schommelingen in het gewicht kunnen op den duur problemen geven met het ileostoma en de verzorging ervan. Door ongewenste gewichtstoename kan bijvoorbeeld lekkage ontstaan en daardoor huidirritatie.

Deze producten leveren veel zout en weinig calorieën: 

• keukenzout, zeezout, kruidenzout
• Aromat smaakverfijner
• ketjap, zoet en zout
• smaakversterkers, zoals Maggi
• tomatenketchup
• curry
• rookvlees
• rauwe ham
• 20+ en 30+ (smeer)kaas
• groentesap/tomatensap
• bouillon
• heldere soep

Deze producten leveren veel zout en veel calorieën: 

• bacon
• cervelaatworst
• salami
• ontbijtspek
• 48+ (smeer)kaas
• rookworst
• chips en zoutjes
• haring

Drop is geen goede zoutleverancier. In drop zit namelijk geen keukenzout, maar salmiakzout en dat heeft niet hetzelfde effect.

Ga nooit over op een zoutbeperkt dieet zonder overleg met uw specialist en/of diëtist.

Vochtbehoefte 

Het is belangrijk dat u verdeeld over de dag 2 tot 2,5 liter vocht drinkt. Dit zijn ongeveer 16 tot 20 kopjes. Alle vloeibare producten worden meegerekend, dus niet alleen water, koffie, thee en sap, maar ook soep, yoghurt, pap en vla.
Houd het aantal kopjes, bekers en glazen dat u op een dag leegdrinkt bij op een lijst. Zo kunt u aan het einde van de dag nagaan of u 2 tot 2,5 liter vocht heeft gebruikt. Als u weinig plast en als uw urine een donkere kleur heeft, kan dit een teken zijn dat u te weinig heeft gedronken.

Rustig eten en goed kauwen 

Als u een ileostoma heeft mag u alles eten en drinken. Het is wel belangrijk om rustig te eten, het voedsel goed fijn te snijden en goed te kauwen. Dit geldt met name voor deze producten:

• asperges
• bleekselderij
• champignons
• maïs
• zuurkool
• harde rauwkost
• noten en pinda's
• taai en draderig vlees
• citrusfruit
• verse ananas
• gedroogde vruchten, zoals dadels, vijgen, pruimen
• kokosproducten, popcorn, amandelspijs

Vastheid van de ontlasting

Om de ontlasting beter te laten indikken, is het belangrijk om de voeding en het drinkvocht goed te spreiden over de dag. Als de ontlasting te dun is, kunt u bij het drinkvocht een zetmeelrijk product nemen. Bijvoorbeeld een cracker met hartig beleg, een beschuit met hartig beleg of een zoute biscuit.

Als u een grote maaltijd gebruikt vlak voordat u gaat slapen, dan is er kans dat uw ontlasting ’s nachts op gang komt. Dit kan uw nachtrust verstoren.

Gasvorming, geurvorming en verkleuring van de ontlasting 

Het is niet helemaal te voorkomen dat er gassen, geurtjes en verkleuringen ontstaan in de ontlasting. Het is een normaal gevolg van de spijsvertering. Sommige producten kunnen extra gassen, geur of verkleuring veroorzaken. U kunt ze gewoon gebruiken, maar houd rekening met de genoemde effecten. Hoe sterkt die effecten zijn, verschilt per persoon. U kunt hier als u dat wilt rekening mee houden, zoals bij een feestje, een verjaardag of een avondje uit.

Gasvorming 

Deze producten kunnen extra gasvorming veroorzaken: 

• koolsoorten
• spruiten
• prei
• paprika
• uien en knoflook
• peulvruchten
• koolzuurhoudende dranken
• bier

De lucht die vaak ongemerkt tijdens het eten wordt ingeslikt komt voor een deel in het stomazakje terecht. Om dit tegen te gaan is het belangrijk dat u rustig eet, zodat er minder kans is dat u lucht inslikt.

Ook als u kauwgom kauwt, als u rookt en als u praat onder het eten is de kans groot dat u lucht inslikt.

Geurvorming 

Deze producten kunnen extra geurvorming veroorzaken:

• koolsoorten, vooral als ze lang gekookt zijn
• prei
• uien en knoflook
• peulvruchten
• vis
• eieren
• vitamine B-tabletten.

Verkleuring 

Deze producten kunnen verkleuring van de ontlasting veroorzaken:

• spinazie
• bieten
• ijzerpreparaten

Extra zout- en vochtverlies 

Soms treedt er extra zout- en vochtverlies op, bijvoorbeeld bij diarree, braken, hevige transpiratie, koorts of warm weer. Bovendien kunt u dan minder eetlust hebben, waardoor u minder zout en vocht binnenkrijgt.
Een extra zout- en vochtaanvulling is dan noodzakelijk. Een goede aanvulling op uw gebruikelijke voeding is Oral Rehydration Salts (ORS), opgelost in water. De oplossing bestaat uit water, suiker en zout. Door ORS te gebruiken voorkomt u tekorten. Het middel is verkrijgbaar bij apotheek en drogist. U kunt ook zelf ORS maken op deze manier: 

Voeg aan 1 liter water toe: 

• 20 gram suiker
• 3,5 gram keukenzout (natriumchloride)
• 2,5 gram baksoda, ook wel baking soda of zuiveringszout (natriumbicarbonaat) genoemd.

Baksoda is te koop in de supermarkt, bij de drogist of online. Let er wel op dat het product uit 100% natriumbicarbonaat bestaat.
In plaats van 20 gram suiker kunt u ook 35 ml limonadesiroop gebruiken. 

Drink 250 tot 500 milliliter ORS in kleine slokjes verdeeld over de dag.
Als u geen ORS gebruikt, is het belangrijk dat u extra zout gebruikt. Dit doet u door vaker soep of bouillon te nemen en extra zout toe te voegen bij de bereiding van de maaltijd. 

Een te hoge stomaproductie - high output stoma 

Wanneer de stoma lange tijd meer dan 1000ml per dag produceert of als u het stomazakje meer dan 7 keer per dag moet legen, is de productie te hoog. Als dit een keer voorkomt is dit niet echt een probleem, maar gebeurt dit meerdere dagen na elkaar dan spreken we van een high output stoma.
Adviezen wat betreft voeding, vocht- en medicatiegebruik kunnen dan helpen. Hierover leest u meer op onze pagina 'Voedingsrichtlijnen bij een high output stoma'. Neem bij een high output stoma contact op met de stomaverpleegkundige of de diëtist.

Gaat u naar het buitenland? 

Als u in tropische of subtropische landen verblijft, heeft u te maken met hogere temperaturen. Ook is het er vaak minder hygiënisch. Hierdoor is het gevaar van diarree extra aanwezig. Neem geen onnodige risico's en volg deze adviezen op:

• Maak geen gebruik van:
  • ongekookt leidingwater
  • ijs en ijsblokjes
  • rauw vlees en rauwe vis
  • rauwe groenten
  • ongeschild fruit
• Neem altijd ORS, bouillontabletten en/of zouttabletten mee.

Meer informatie  

Betrouwbare informatie vindt u via het Voedingscentrum. Hier kunt u terecht voor al uw vragen over gezond en veilig eten én voedselkwaliteit.
www.voedingscentrum.nl 

Betrouwbare informatie over uw stoma vindt u via de Stomavereniging. 
www.stomavereniging.nl of bel 030 – 634 3910.