Dieetadvies bij een vertraagde maagontlediging

De arts heeft bij u een vertraagde maagontlediging geconstateerd en u krijgt het advies om energie- en eiwitrijke voeding te gaan gebruiken.

De maag 

De spijsvertering begint in de mond. Tijdens het kauwen van het voedsel beginnen enzymen in het speeksel al met de vertering van bepaalde voedingsstoffen.
In de maag gaat de spijsvertering verder. De maagwand maakt maagsap aan. Dit bevat onder andere maagzuur en spijsverteringsenzymen. Het bovenste gedeelte van de maag heeft een opslagfunctie en het voedsel wordt in het onderste gedeelte van de maag gekneed, fijngemalen en goed vermengd met het maagsap. De spijsverteringsenzymen zorgen ervoor dat het voedsel verder wordt afgebroken en via de uitgang van de maag wordt er beetje bij beetje voedsel doorgelaten naar de dunne darm. Via de dunne darmwand worden de voedingsstoffen opgenomen in het bloed. 

Vertraagde maagontlediging 

Een vertraagde maagontlediging is het gevolg van een storing in de bewegingen van de maag. De maagspier trekt te weinig of te onregelmatig samen. Voedsel blijft daardoor langer in de maag dan normaal. In sommige gevallen wordt voedsel ook in te grote brokken (onvoldoende fijngemalen en gekneed) afgegeven aan de dunne darm.
Normaal gesproken blijft voedsel ongeveer drie uur in de maag voordat het wordt afgegeven aan de dunne darm. Bij een erg vetrijke maaltijd duurt het iets langer dan drie uur.

Mogelijke oorzaken  

Onbekende oorzaak
Bij veel mensen is de oorzaak van een vertraagde maagontlediging niet bekend. Bij onderzoek zijn er geen afwijkingen aan de maag te zien. Een vertraagde maagontlediging hoort in dat geval tot de zogenaamde functionele buikklachten of functionele maagdarmklachten. Dat wil zeggen dat de klachten veroorzaakt worden door een verstoorde functie van de maag, maar dat er geen zichtbare afwijking te vinden is. De oorzaak hiervan is onbekend, maar waarschijnlijk spelen stress en spanningen een rol.

Aantoonbare oorzaak
In andere gevallen is er wel een aantoonbare oorzaak of afwijking te vinden voor een vertraagde maagontlediging.

• Het gebruik van sommige medicijnen. Kalmeringsmiddelen, medicijnen tegen hoge bloeddruk en medicijnen tegen de ziekte van Parkinson kunnen de maagbewegingen vertragen.
• Diabetes Mellitus. Mensen met diabetes kunnen als complicatie op den duur last krijgen van een vertraagde maagontlediging. Andere oorzaken. Een verslechterde nierfunctie of een schildklierafwijking kan ook een vertraagde maagontlediging tot gevolg hebben.

Klachten 

Veel voorkomende klachten bij een vertraagde maagontlediging zijn misselijkheid en soms braken na de maaltijd. 

Andere mogelijke klachten zijn:

• een drukkend gevoel op de maag;
• een sterk uitgezette maag;
• een opgeblazen gevoel;
• opboeren of oprispingen;
• snel een vol gevoel hebben (snelle verzadiging);
• brandend maagzuur.

Brandend maagzuur ontstaat door het terugstromen van de zure maaginhoud in uw slokdarm. Daardoor kunnen oprispingen ontstaan en een pijnlijk of branderig gevoel in de buurt van uw borstbeen geven. 

Behandeling 

Een vertraagde maagontlediging kan behandeld worden met medicijnen die de werking van de spieren in uw maag stimuleren. Deze spieren moeten ervoor zorgen dat het voedsel goed gekneed en fijngemalen wordt voordat het afgegeven wordt aan uw dunne darm. Daarnaast moeten de spieren in uw maagwand het maagsap goed vermengen met het voedsel voor een goede vertering. Medicijnen die de spieren stimuleren zorgen ervoor dat de spieren in de maagwand regelmatiger samentrekken. Ook verminderen deze medicijnen de misselijkheid. 

Dieetadviezen en tips 

Bij een vertraagde maagontlediging wordt het voedsel te langzaam gekneed en onvoldoende gemengd met maagsap en niet goed voortbewogen richting uw dunne darm. Ook is bekend dat de maag meer tijd nodig heeft om vette maaltijden te verwerken. 

Wij adviseren u het volgende: 

• Neem kleine maaltijden en spreid deze goed over de dag. Neem drie kleine hoofdmaaltijden en drie tot vier kleine tussenmaaltijden.
• Eet rustig en kauw goed.
• Ga na het eten niet liggen. Blijf minimaal 30 minuten rechtop zitten.
• Maak na de maaltijd een rustige wandeling.
• Vermijd vet eten. Kies voor halfvolle en magere melkproducten, mager vlees en magere vleeswaren, 20+ of 30+ (smeer)kaas. Vermijd gefrituurde gerechten en noten. Voeg geen vet zoals room toe aan bijvoorbeeld soep.
• Vermijd vezelrijk eten zoals rauwkost, muesli, volkorenbrood.
• Geeft de warme maaltijd ’s avonds meer klachten? Verplaats deze dan naar de middag.
• Vaste voedingsmiddelen blijven langer in de maag dan vloeibare voedingsmiddelen. Nemen de klachten toe bij vaste voedingsmiddelen? Vervang deze dan geheel of gedeeltelijk door vloeibare voedingsmiddelen.
• Sommige voedingsmiddelen hebben nauwelijks effect op de maagontlediging maar kunnen wel klachten geven. Voorbeelden zijn koffie, koolzuurhoudende (fris)dranken, bier en andere alcoholische dranken, kruiden en specerijen. Ook grote hoeveelheden gasvormende producten zoals koolsoorten, paprika, ui, knoflook en prei kunnen klachten geven. Vermijd bij klachten deze producten.
• Bij diabetes mellitus: hyperglycaemie, een te hoge bloedsuiker, vertraagt de maagontlediging. Streef dus altijd naar goede bloedglucosewaarden. 

Bent u ongewenst afgevallen?  

Energie 
Voeding levert energie. Die energie hebben we nodig bij alles wat we doen, bijvoorbeeld lopen en fietsen, maar ook bij alles wat er in ons lichaam gebeurt. De energie wordt geleverd door koolhydraten (dit zijn onder andere suikers) en vetten in de voeding. De hoeveelheid energie die iemand nodig heeft is afhankelijk van onder andere lengte, leeftijd, geslacht en activiteiten. Voor u is vet een minder goede energiebron omdat vet eten uw maagontlediging vertraagt.

Een goede controle om te zien of u voldoende energie binnenkrijgt is het gewicht. Ons advies is om uzelf één keer in de week op een vast moment te wegen. Blijft uw gewicht gelijk of stijgt het? Dan krijgt u voldoende energie binnen. Als uw gewicht daalt dan is de hoeveelheid energie (nog) niet voldoende. Ziek zijn geeft meer behoefte aan energie dan normaal.

Eiwit 
Eiwit is een bestanddeel van de voeding dat nodig is voor de opbouw en in stand houding van de spieren en herstel bij wonden. Het dient als bouwstof voor het lichaam. Bij ziekte is het de belangrijkste voedingsstof voor herstel. Wanneer u te weinig energie binnen krijgt, gaat uw lichaam de eiwitten gebruiken als energiebron (brandstof) in plaats van als bouwstof. Dit leidt onder andere tot spierafbraak.
Eiwit komt voornamelijk voor in dierlijke producten zoals vlees, vis, kip, kaas en zuivelproducten. Ook komt eiwit (in mindere mate) voor in brood en peulvruchten zoals bruine en witte bonen.

Voedingsadviezen: 
Er zijn verschillende manieren om met uw voeding meer energie en eiwitten in te nemen.

• Neem dranken waar energie in zit zoals vruchtensap, magere zuiveldranken en siroop. Koffie, thee en water bevatten geen energie. Voeg eventueel suiker, honing, siroop en stroop toe, bijvoorbeeld door koffie, thee, melk, vla, yoghurt, pap, vruchtenmoes en vruchtensap.
• Maak ruim gebruik van eiwitrijke producten. Eiwitten haalt u vooral uit magere vlees(waren), kip, vis, ei, melk(producten), sojaproducten en peulvruchten.

Broodmaaltijd 

Neem dubbel beleg op de boterham of een extra plak kaas of vleeswaren uit het vuistje. 

• Breng variatie aan in de broodmaaltijd door brood te vervangen door een bolletje, krentenbrood, krentenbol, suikerbrood of een andere luxe broodsoort. Kiest u voor krentenbrood, krentenbol, of suikerbrood, denk dan ook aan hartig beleg (eiwit) door deze bijvoorbeeld uit het vuistje erbij te nemen.
• Als u moeite heeft met het eten van vaste voeding zoals brood, beschuit of knäckebröd, kunt u ook kiezen voor een pap, vla, (vruchten)yoghurt, kwark of een glas drinkontbijt.

Denk eens aan een boterham belegd met: 

• ham en kaas (maak er een tosti van);
• omelet met kruiden of een gekookt eitje;
• hüttenkäse.

Warme maaltijd 

• Als (warm) vlees tegenstaat probeer dan eens fijn gesneden vlees, een ragout of koud vlees.
• Wssel vlees af met kip, vis, omelet of een vegetarische vleesvervanger.
• Een bakje appelmoes of andere vruchtenmoes bij de warme maaltijd zorgt voor een frisse afwisseling.
• Als u een dag minder energie heeft kunt u kiezen voor een kant en klaar maaltijd of producten uit een blik, glas of diepvries. Deze hoeft u alleen maar op te warmen. Denk daarbij aan koelversmaaltijden, diepvriesmaaltijden van de supermarkt of een maaltijd van de slager of groenteman. Ook kunt u maaltijden van een cateringservice of andere maaltijdaanbieder bestellen.
• U kunt ook voor twee dagen tegelijk koken en de helft invriezen.
• Kies voor variatie een samengesteld gerecht met rijst, pasta, aardappelen, stamppot, peulvruchten of een maaltijdsoep.
• Mocht u veel moeite hebben met de warme maaltijd maak dan een goed gevulde soep met veel vlees, groenten en vermicelli.
• In bouillon zitten weinig voedingsstoffen. Een klein beetje bouillon voor de maaltijd kan wel de eetlust opwekken. Kies bij voorkeur voor gebonden soepen en verwerk in een heldere soep of bouillon gehaktballetjes of stukjes kip.

Zuivelproducten en kaas 

• Magere zuivelproducten zoals melk en melkproducten en kaas, kunt u gebruiken bij uw hoofdmaaltijden, maar ook als tussendoortje.
• Kijk eens naar kant en klare toetjes of pudding.
• Als u geen zuivel kunt of wil gebruiken, zijn sojaproducten een goed alternatief. Sojaproducten leveren dezelfde hoeveelheid eiwit als normale zuivelproducten. Calcium en diverse B-vitamines worden eraan toegevoegd.

Energierijke tussendoortjes 

• een cracker of beschuit belegd met kaas of vleeswaren of een sneetje krentenbrood besmeerd met boter.
• Als u op stap gaat of onderweg bent, neem dan ook iets te eten mee zoals een koek (Liga, Sultana, Evergreen of stroopwafel), een krentenbol, een pakje vruchtensap of magere (chocolade)melk.

Contact 

Bij vragen kunt u contact opnemen met de afdeling Diëtetiek. Op werkdagen zijn wij bereikbaar via telefoonnummer 088 - 005 6354.

Meer informatie 

Meer informatie leest u op de website van de Maag Lever Darmstichting (MLDS) www.mlds.nl.

U kunt ook bellen met de infolijn van de MLDS: 0900 - 2025625.