Coma na een reanimatie (hartstilstand)

Wat gebeurt er bij een hartstilstand?

Een hartstilstand kan leiden tot hersenschade. Dat komt doordat tijdens de stilstand geen zuurstofrijk bloed naar de hersenen wordt gepompt. Als de hersenen geen zuurstof krijgen, stoppen ze binnen enkele seconden met functioneren. Daardoor verliezen patiënten na een hartstilstand snel het bewustzijn. Als de doorbloeding van de hersenen langer dan een paar minuten stopt, kan hersenschade ontstaan die niet meer herstelt. Daarom is het belangrijk dat iemand met een hartstilstand zo snel mogelijk gereanimeerd wordt. Daarbij telt elke minuut.

Lees meer over reanimatie op de website van de Hartstichting.

In coma na een reanimatie

Na een hartstilstand en reanimatie kunnen patiënten buiten bewustzijn blijven. Ze reageren dan niet meer op prikkels. Dit noemen we een coma. In Nederland worden jaarlijks ongeveer 5.000 patiënten na een reanimatie in coma opgenomen in het ziekenhuis. Bij ongeveer de helft van deze patiënten is de hersenschade ernstig. Zij komen niet meer bij bewustzijn. De andere helft wordt wel weer wakker, maar er bestaat een kans op (blijvende) problemen met bijvoorbeeld het geheugen.

Behandeling op de Intensive Care

Een patiënt in coma na een reanimatie wordt eerst onderzocht  en zo nodig behandeld door de cardioloog. Daarna wordt de patiënt opgenomen op de afdeling Intensive Care. Hier wordt de patiënt behandeld door de intensivist, in samenwerking met de neuroloog. De patiënt krijgt slaapmiddelen en het lichaam wordt gekoeld. Het koelen vindt plaats in de eerste 24 uur na de reanimatie. Dit is nodig om de hersenen en de andere organen tot rust te brengen, om zo verdere beschadiging te voorkomen. Na 24 uur wordt het slaapmiddel en de koeling gestopt en wordt er gekeken of de patiënt wakker wordt. Als de patiënt niet wakker wordt en koorts krijgt wordt de patiënt opnieuw gekoeld. In totaal 72 uur na de reanimatie/opname op de IC. Het slaapmiddel zal dan meestal ook weer moeten worden hervat. 

Een echte behandeling om het herstel van de hersenen te bevorderen bestaat echter niet. Het is een kwestie van afwachten of de patiënt weer wakker wordt. Soms duurt dat dagen, soms weken. Dat is voor familieleden een zeer onzekere en moeilijke periode.

Als de patiënt wakker wordt, gaat hij naar de afdeling Cardiologie. Daar zorgen cardiologen samen met revalidatieartsen voor de verdere behandeling en revalidatie. 

Wat is de kans dat iemand weer wakker wordt?

Graag zouden we van elke patiënt in coma na een hartstilstand binnen een paar dagen willen weten hoe groot de kans is dat hij of zij weer wakker wordt. Dan zouden we veel onzekerheid bij de familie kunnen wegnemen. Ook zou deze informatie kunnen helpen bij het nemen van moeilijke beslissingen. Want als er geen kans meer is om wakker te worden, vinden veel patiënten en familieleden verdere levensverlengende behandeling niet zinvol.

Aanvullende onderzoeken

Om de ernst van de hersenschade en de kans op herstel te bepalen doen we in Rijnstate twee aanvullende onderzoeken bij de patiënt. Deze onderzoeken leveren bij een deel van de patiënten betrouwbare informatie op over de prognose. Bij een ander deel van de patiënten kan met de uitslagen echter nog steeds geen betrouwbare uitspraak over de prognose worden gedaan.

De SSEP-test

De aanvullende onderzoeken doen we naast het lichamelijke onderzoek dat we elke dag doen. Ten eerste gebruiken we de SSEP-test. SSEP staat voor ‘Somato Sensory Evoked Potentials’. Hierbij wordt een elektrische prikkel gegeven aan de pols en gemeten of die in de hersenen doorkomt. Als deze prikkel niet doorkomt in de hersenen, betekent dat zeer ernstige hersenschade. Er zijn dan geen reële herstelkansen.

Een EEG

Ten tweede gebruiken we het EEG. EEG staat voor elektro-encefalografie en wordt ook wel hersenfilmpje genoemd. Bij het EEG worden 21 elektroden aangebracht op het hoofd van de patiënt. Hiermee kan de hersenactiviteit worden gemeten. Bij patiënten in coma na een reanimatie doen we de EEG-meting zo snel mogelijk na opname op de Intensive Care. Door de hersenactiviteit op het EEG te volgen kan bij een deel van de patiënten een betrouwbare uitspraak worden gedaan over de herstelkansen.

De SSEP-test en een EEG zijn niet belastend of beschadigend voor de patiënt.

Medisch wetenschappelijk onderzoek

Het is nog niet bij alle patiënten die in coma liggen na een reanimatie mogelijk om betrouwbaar de vooruitzichten te bepalen. Ook zijn er momenteel geen behandelingen beschikbaar die het herstel van de hersenen bevorderen. Rijnstate speelt een belangrijke rol bij medisch-wetenschappelijk onderzoek naar een betere prognose en nieuwe, effectieve behandelingen. Hiervoor werken we nauw samen met de Universiteit Twente en een groot aantal academische en niet-academische ziekenhuizen in het hele land. Op dit moment onderzoeken we bijvoorbeeld of nieuwe MRI-technieken kunnen bijdragen aan het bepalen van de vooruitzichten. Ook wordt onderzocht of behandeling met medicijnen tegen epilepsie het herstel van de hersenen kan bevorderen. Lees meer over dit onderzoek op de speciale website.

Deelnemen aan onderzoek?

Het is mogelijk dat de arts van de Intensive Care familieleden van patiënten die in coma liggen benadert voor deelname aan een van deze onderzoeken. De familie krijgt mondeling en schriftelijk informatie over het onderzoek en over alle voor- en nadelen. Deelname aan het onderzoek is vrijwillig en kan alleen plaatsvinden na schriftelijke toestemming van een naaste of familielid.